Necib Melhame Paşa
Necib Melhame Paşa | |
|---|---|
 Necib Melhame Paşa'nın portresi | |
| Doğum | 1856 Beyrut, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 28 Nisan 1927 Paris, Île-de-France, Fransa |
| Eğitim | Hukuk (Fransa'da) |
| Meslek | Ajan, çevirmen |
| Tanınma nedeni | II. Abdülhamid gizli polis örgütünün başı |
Necib Melhame Paşa (نجيب ملحمه) (1856, Beyrut – 28 Nisan 1927, Paris), Maruni asıllı son Osmanlı döneminde siyaset adamı.
Dava vekili Beşare Efendi (1824-1867) ve Verda el-Jerva (1835-1915) çiftinin oğludur. Altı kardeşin ikincisi olan Necib'in abisi Selim ve kardeşleri Habip, İskender, Filip ve Şükrü'dür. Kardeşlerin hepsi Osmanlı İmparatorluğu'nda çeşitli görevlerde bulunup, nişanlarla taltif edilmişlerdir. Abisi Selim Melhame, Ziraat, Maden ve Orman Nezâreti'nin kuruluşundan İkinci Meşrutiyet'in ilanına kadar olan süreçte, bu nezarete nazırlık görevini aralıksız sürdürmüştür. Habib Melhame, Trabzon Reji Nazırlığı ve İstanbul Tütün İdare-i İnhisariyesi Nazırlığı görevlerinde bulunmuştur. İskender Melhame de Yanya ve Selanik Reji Nazırlığı görevlerinde bulunmuştur. Filip Melhame ise Şûrâ-yı Devlet azalığı görevinde bulunmuştur ve son olarak Şükrü Melhame de Malta Adası şube Vekaleti'nde bulunmuştur.[1]
1867'de babasını kaybettikten sonra bir süre Mısır'da dedesinin yanında kalan Necib Melhame, daha sonra Tunus'a geçerek bir süre ticaretle uğraştıktan sonra eğitimi için Fransa'ya gidip Aix-Marseille Üniversitesi'nde hukuk öğrenimi görmüştür. Selim Raad Efendi'nin kız kardeşi Caroline ile evlenmiştir.[2]
Necib Melhame İstanbul'a ilk olarak; abisi Selim Melhame'nin Düyûn-ı Umûmiye müdür olduğu zamana rastlanmaktadır. 1890 yılında, İstanbul'da sürgünde olan ve Ebü'l-Huda'nın Rifai tarikatına mensup olan eski Tunus beyi Mustafa bin İsmail'in Türkçe tercümanlığını yapmıştır.[3]
Ancak Mustafa bin İsmail 1892'de İstanbul'da vefat edince Necib Melhame, Fransa'nın işgali ve yönetimi altında olan Tunus'a geri dönmüştür. Tunus'a döner dönmez Maruni bir meslektaşı ile birlikte el-Bâsire ismiyle bir gazete çıkarmaya başlamıştır. Gazeteyi çıkarmaya başladığında aynı zamanda II. Abdülhamid'i bilgilendirmek için İstanbul'a jurnaller göndermiştir. Muhtemelen bu dönemde Abdülhamid yönetimi için çalışmaya başlamış ve gazetesini bu amaç için kullanmıştır. Kendisine 7 Temmuz 1893'te, hizmetlerine karşılık üçüncü rütbeden nişan-ı kebir ve 21 Eylül 1893'te ise rütbe-i saniye sınıf-ı mütemayizi verilmiştir.[4]
Sonra İstanbul'a gelerek devlet hizmetine girdi ve Maliye Nazırlığı'nda görev aldı. II. Abdülhamid tarafından vezir payesi ve serhafiye unvanıyla 1880'de gizli polis örgütünün başına getirildi. İkinci Meşrutiyet'ten sonra Nafia Nezareti müsteşarlığına atandı. 1909'da II. Abdülhamid'in tahttan indirilmesinin ardından ağabeyi Selim Paşa ile birlikte Avrupa'ya kaçtı.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ Taşkın 2019, s. 4.
- ^ Taşkın 2019, s. 5.
- ^ Taşkın 2019, s. 8.
- ^ Taşkın 2019, s. 9.
- Genel
- Taşkın, Emine (2019). Necib Melhame Paşa'nın Siyasi Hayatı (1856-1927) (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Tarihi Anabilim Dalı Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı. 9 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2021.