Nesne tabanlı programlama dili
Nesne tabanlı programlama dili, yazılım geliştirirken Nesne (programlama) kavramını temel alan ve özellikle kapsülleme ilkesini destekleyen programlama dillerini tanımlar.[1] Ancak bu diller, kalıtım ve çok biçimlilik gibi özellikleri içermek zorunda değildir. Bu nedenle, tüm nesne yönelimli programlama dilleri aynı zamanda nesne tabanlıdır; ancak her nesne tabanlı dil, nesne yönelimli değildir.[2]
Bu ayrım özellikle yazılım geliştirme ilkeleri açısından önemlidir. Örneğin, SOLID ilkeleri yalnızca nesne yönelimli programlama bağlamında uygulanabilir; çünkü bu ilkeler, kalıtım ve çok biçimlilik gibi nesne yönelimli paradigmaların varlığını varsayar.[1] Nesne tabanlı ama nesne yönelimli olmayan dillerde bu ilkeleri doğrudan uygulamak mümkün değildir.[2]
Nesne yönelimli olan diller
[değiştir | kaynağı değiştir]Aşağıdaki diller nesne tabanlı olup aynı zamanda nesne yönelimlidir:[3]
- C++ (nesne modeli Simula'ya dayanır)
- Java
- C#
- Python
- Ruby
- Smalltalk
- Eiffel
- Object Pascal
- Objective-C (nesne modeli Simula'ya dayanır)
- Visual Basic .NET
- ABAP/4
- REALbasic
Nesne yönelimli olmayan, ancak nesne tabanlı diller
[değiştir | kaynağı değiştir]Aşağıdaki diller nesne kavramını ve sınıfları desteklemekle birlikte, tam anlamıyla nesne yönelimli değildir çünkü kalıtım gibi temel özellikleri eksiktir:[2]
- Ada
- JavaScript (prototip tabanlıdır, sınıf tabanlı değildir)
- Visual Basic (klasik sürümler)
Örnek
[değiştir | kaynağı değiştir]Aşağıda, JavaScript dilinde nesne tabanlı fakat kalıtım kullanılmayan basit bir örnek yer almaktadır:[4]
let araba = {
marka: "Toyota",
model: "Corolla",
çalıştır: function() {
console.log(this.marka + " çalıştı.");
}
};
araba.çalıştır(); // Toyota çalıştı.
Bu örnekte nesne ve yöntem (metot) tanımı yapılmıştır; ancak kalıtım veya sınıf yapısı kullanılmadığı için nesne yönelimli değil, yalnızca nesne tabanlıdır.
Nesne yönelimli bir örnek (Python)
[değiştir | kaynağı değiştir]Aşağıda, aynı kavramların nesne yönelimli biçimde Python dilinde nasıl uygulandığını gösteren bir örnek verilmiştir:[5]
class Araba:
def __init__(self, marka, model):
self.marka = marka
self.model = model
def çalıştır(self):
print(f"{self.marka} çalıştı.")
araba = Araba("Toyota", "Corolla")
araba.çalıştır() # Toyota çalıştı.
Burada hem sınıf tanımı hem de nesne yaratımı yapılmış, yani kalıtım ve diğer OOP özellikleri için zemin hazırlanmıştır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Booch, Grady (2007). Object-Oriented Analysis and Design with Applications. Addison-Wesley. s. 45-48. ISBN 978-0-321-31336-2.
- ^ a b c Sebesta, Robert W. (2012). Concepts of Programming Languages (10 bas.). Pearson. s. 520-523. ISBN 978-0-13-607347-5.
- ^ Stroustrup, Bjarne (2013). The C++ Programming Language (4 bas.). Addison-Wesley. s. 50-55. ISBN 978-0321563842.
- ^ "Working with Objects - JavaScript". MDN Web Docs. 10 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2025.
- ^ "Python Classes". Python Software Foundation. 23 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2025.
