Noryang Muharebesi
 | Bu maddenin tarafsızlığı konusunda kuşkular bulunmaktadır. (Ekim 2025) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
| Noryang Muharebesi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Imjin Savaşı | |||||||||
| Ölümünden sonra yapılmış Amiral Yi Sun-sin portresi Ölümünden sonra yapılmış Amiral Yi Sun-sin portresi | |||||||||
| |||||||||
| Güçler | |||||||||
|
Toplam: ~150 gemi[1] • 82 Panokson • ~70 Ming savaş gemisi |
Toplam: ~500 gemi[1] • 150-200 savaş gemisi (Atakebune sınıfı) • 300+ nakliye/tahliye gemisi | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
|
• Joseon: Hafif kayıplar (Amiral Yi'nin ölümü hariç) • Ming: ~200 ölü (Amiral Deng Zilong dahil) |
• ~200-300 gemi batırıldı veya ele geçirildi • 10,000'den fazla ölü veya boğulan[2] • Sayısız silah ve mühimmatın kaybı | ||||||||
Noryang Muharebesi (Korece: 노량해전, 露梁海戰; Japonca: 露梁海戦), Imjin Savaşı'nın (1592-1598) son ve belirleyici deniz muharebesidir. 16 Aralık 1598'de, Kore'nin güneyindeki Noryang Boğazı'nda, Koreli Amiral Yi Sun-sin ve Ming generali Chen Lin komutasındaki birleşik Kore-Ming filosu ile Japon komutan Shimazu Yoshihiro liderliğindeki Japon tahliye filosu arasında gerçekleşmiştir.
Muharebe, Japonların Kore Yarımadası'ndan kesin olarak çıkarılmasıyla sonuçlanmış ve yedi yıl süren savaşı fiilen bitirmiştir. Ancak bu zafer, Kore'nin en büyük ulusal kahramanlarından biri olan Amiral Yi Sun-sin'in, savaşın son anlarında aldığı bir keskin nişancı kurşunuyla hayatını kaybetmesiyle acı bir tat bırakmıştır.
Arka plan
[değiştir | kaynağı değiştir]1592'de başlayan Imjin Savaşı'nın sonlarına doğru, Japon lider Toyotomi Hideyoshi'nin ölümü üzerine, Kore'deki Japon ordularına ülkeyi tahliye etme emri verilmişti.[3] Japon kuvvetleri, kuzeydeki Konishi Yukinaga ve güneydeki Shimazu Yoshihiro komutasındaki birlikler olmak üzere iki ana gruptan oluşuyordu. Ana hedef, bu birliklerin deniz yoluyla Japonya'ya güvenli bir şekilde çekilmesini sağlamaktı.
Ancak, Kore-Ming ittifakı, Japonların bu şekilde kaçmasına izin vermeyi planlamıyordu. Amiral Yi Sun-sin ve General Chen Lin, Shimazu'nun filosunu, onun Konishi'nin filosuyla birleşmesini engellemek için Noryang Boğazı'nda tuzağa düşürmeye karar verdiler. Yi Sun-sin, savaştan bir gün önce günlüğüne şu notu düşmüştür: "Bu savaşın sonucu, yaşam ve ölüm kadar kesin olacak." [4]
Muharebenin gelişimi
[değiştir | kaynağı değiştir]Strateji ve konuşlanma
[değiştir | kaynağı değiştir]Amiral Yi, her zamanki gibi üstün taktik zekasını kullanarak, filoyu boğazın dar geçitlerine yerleştirdi. "Kaplan Ağzı" olarak adlandırılan bu dar geçit, Japon gemilerinin manevra kabiliyetini büyük ölçüde kısıtlıyordu.[1] Yi, düşmanı önce küçük bir "yalancı geri çekilme" (feigned retreat) taktiğiyle tuzağa çekmeyi, ardından ana gücüyle çembere alıp imha etmeyi planlıyordu.
Gece taarruzu
[değiştir | kaynağı değiştir]Muharebe, şafaktan hemen önce, saat 04:00 sularında başladı.[2] Yi Sun-sin'in komuta ettiği mükemmel donanımlı "Kaplan Kafalı Gemi"ler (Geobukseon), Japon hatlarını yarmak için ilk saldırıyı başlattı. Bu gemiler, üstün zırh kaplamaları ve yoğun topçu ateşi sayesinde, daha hafif zırhlı Japon gemilerine karşı büyük bir avantaj sağlıyordu.
- Yoğun Topçu Düellosu: Kore ve Ming gemileri, Japon filolarına karşı ezici bir topçu üstünlüğü kurdu. Yi Sun-sin'in geliştirdiği topçu doktrini, gemilerin düşmanı uzak mesafeden vurmasına olanak tanıyor, böylece yakın dövüşte etkili olan Japon samuraylarının gemilere aborda olması engelleniyordu.[3]
- Şafak Çatışması: Güneşin doğuşuyla birlikte, savaşın en şiddetli anları yaşandı. Shimazu Yoshihiro, umutsuz bir karşı saldırı başlattı ve kişisel olarak bir Kore gemisine aborda olmayı denedi, ancak başarısız oldu.[1]
Amiral Yi Sun-sin'in ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]Savaşın zaferle sonuçlanacağı belli olduğu bir sırada, sabah saatlerinde, Amiral Yi güvertede birliklerine komuta ederken, bir Japon keskin nişancı tarafından sol koltuğunun altından vuruldu.[4] Ölmeden önce, oğlu Yi Hoe ve yeğenine son sözlerini söyledi: "Savaş şu anda en yoğun anında. Benim öldüğümü söylemeyin. Savaş davulunu çalmaya ve bayrağı dalgalandırmaya devam edin." [4]
Amiral'in ölümü, talimatları doğrultusunda hemen askerlere duyurulmadı. Savaş, onun bayrağı altında zaferle sonuçlandırıldı.
Muharebe sonrası ve tarihsel önemi
[değiştir | kaynağı değiştir]- Japon Tahliyesinin Çöküşü: Shimazu Yoshihiro, filosunun neredeyse tamamını kaybetti ve ancak birkaç gemiyle kaçmayı başarabildi.[2] Yaklaşık 10,000 Japon askeri öldü veya boğuldu. Bu yenilgi, Japonların Kore'deki askeri varlığının fiilen sonu oldu.
- Imjin Savaşı'nın Sonu: Noryang, Imjin Savaşı'nın son büyük çarpışmasıdır. Japonya, bir daha Kore Yarımadası'na büyük çaplı bir sefer düzenlemeye cesaret edememiştir.[3]
- Amiral Yi Sun-sin'in Mirası: Yi Sun-sin, "Denizlerin İlahı" (海神) olarak anılır. Askeri dehası, dürüstlüğü ve vatanseverliği ile Kore tarihinin en saygı figürlerinden biridir.[5] Savaş tarihinde, hiçbir deniz muharebesi kaybetmeyen tek amiral olarak kayıtlara geçmiştir.
- Askeri Tarihe Etkisi: Noryang Muharebesi, deniz savaşlarında topçu gücünün ve teknolojik üstünlüğün belirleyici olduğunun erken bir kanıtıdır. Yi Sun-sin'in "Kaplan Kafalı Gemileri", dünyanın ilk zırhlı savaş gemilerinden biri olarak kabul edilir.[1]
Popüler kültürde Noryang Muharebesi
[değiştir | kaynağı değiştir]- The Admiral: Roaring Currents (2014) filmi, daha çok Myeongnyang Muharebesi'ni konu alsa da, Amiral Yi Sun-sin'in efsanesini popülerleştirdi.
- Noryang: Deadly Sea (2023) filmi, doğrudan Noryang Muharebesi'ni ve Amiral Yi'nin son savaşını konu almaktadır.
- Kore'deki birçok müze ve anıt, özellikle Jinju Sanseong Müzesi'nde, Noryang Muharebesi ve Amiral Yi'nin hayatı hakkında kapsamlı sergiler bulunmaktadır.
- Amiral Yi Sun-sin'in heykeli, Seul'ün Gwanghwamun Meydanı'nda, Kore tarihinin diğer büyük kahramanı Kral Sejong'un heykeliyle birlikte yer almaktadır.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Imjin Savaşı
- Yi Sun-sin
- Geobukseon
- Myeongnyang Muharebesi
- Hansan Adası Muharebesi
- Kore'nin Denizcilik Tarihi
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e Hawley, Samuel (2005). The Imjin War: Japan's Sixteenth-Century Invasion of Korea and Attempt to Conquer China. Seul: The Royal Asiatic Society, Korea Branch. ss. 549-555. ISBN 89-954424-2-5.
- ^ a b c Turnbull, Stephen (2012). The Samurai Invasion of Korea 1592-98. Osprey Publishing. ss. 82-83. ISBN 978-1-78200-712-8.
- ^ a b c Swope, Kenneth M. (2009). A Dragon's Head and a Serpent's Tail: Ming China and the First Great East Asian War, 1592–1598. University of Oklahoma Press. ss. 312-315. ISBN 978-0-8061-4056-8.
- ^ a b c "Yi Sun-sin'in Nanjung Ilgi (Savaş Günlüğü)". Kore Ulusal Tarihi. Kore Kültür Mirası Yönetimi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2023.
- ^ Lee, Ki-baik (1984). A New History of Korea. Cambridge: Harvard University Press. ss. 212-215. ISBN 0-674-61575-1. Bilinmeyen parametre
|çeviren=görmezden gelindi (yardım)
Birincil kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Yi Sun-sin. (1598). Nanjung Ilgi (Savaş Günlüğü). Kore Ulusal Tarihi.
- 《선조수정실록》 (Joseon Hanedanlığı Kayıtları, Seonjo Dönemi).
İkincil kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Hawley, Samuel. (2005). The Imjin War: Japan's Sixteenth-Century Invasion of Korea and Attempt to Conquer China. The Royal Asiatic Society, Korea Branch. ISBN 89-954424-2-5.
- Turnbull, Stephen. (2012). The Samurai Invasion of Korea 1592-98. Osprey Publishing. ISBN 978-1-78200-712-8.
- Swope, Kenneth M. (2009). A Dragon's Head and a Serpent's Tail: Ming China and the First Great East Asian War, 1592–1598. University of Oklahoma Press. ISBN 978-0-8061-4056-8.
- Lee, Ki-baik. (1984). A New History of Korea. Harvard University Press. ISBN 0-674-61575-1.