Numune-i Terakki Mektebi
| Numune-i Terakki Mektebi | |
|---|---|
| Kuruluş | 1884 |
| Kapanış | 1897 (Ardılı: İstanbul Lisesi) |
| Ülke |  Osmanlı İmparatorluğu |
| Şehir | İstanbul |
| Türü | Özel, Sultanî |
| Müdür | Riyaziyeci Mehmet Nadir Bey |
Numune-i Terakki Mektebi, İstanbul'un Süleymaniye mahallesinde 1884 yılında Riyaziyeci Mehmet Nadir Bey tarafından kurulan ve İstanbul Lisesi'nin temelini oluşturan okuldur.
Daha önce Vefa semtinde Selânikli Abdi Kâmil Bey ile Şemsü'l-Maârif adlı bir özel okul açmış olan Mehmet Nadir Bey'in bu kurumdan ayrılıp Şemsü'l-Maârif öğretmenlerinden Hıfzı ve Ali Beyleri de yanına alarak[1] 1884 yılında açtığı okul, kurulduğu sırada erkek öğrencilere eğitim vermekte, ilk ve orta olmak üzere iki bölümden oluşmakta idi; kısa bir süre sonra kızlar sınıfı da açılmış, daha sonra idadi (lise) bölümü hizmete girmiştir.[2][3]
Okulda modern eğitim öğretim yöntemleri uygulanmış; devrinin en kaliteli eğitim kurumu kabul edilmiş ve İstanbul'un zengin ve aristokrat sınıfına mensup aileleri çocuklarını bu okula göndermişti.[1][4] Lise bölümü açıldığı zaman okulun lise kısmı, -ortaokul kısmı ile aynı isim altında olup aynı birimde bulunmuş olmasına rağmen- Osmanlı döneminde İstanbul'da açılan ilk özel lise olarak kayıtlara geçti.[1] Sonraki yıllarda Türkiye'de çeşitli meslek dallarında önemli hizmetler vermiş pek çok isim bu dönemde Numune-i Teraki Mektebi'nde öğrenim gördü. Hamdullah Suphi, Ahmet Haşim, Musahipzade Celal, Mimar Kemalettin, Fazıl Ahmet (Aykaç), Hüseyin Saadeddin (Arel), Abdülhak Adnan (Adıvar), Hüseyin Avni (Lifij), Neşet Ömer (İrdelp), Orhan Abdi (Kurtaran), Yusuf Kemal (Tengirşenk), Hüseyin Selâhattin (Köseoğlu), Hakkı Behiç (Bayiç), Akif Şakir (Şakar), Cafer Seydahmet, bu okulda öğrenim görmüş isimlerdendir.[1]
1890 yılında okulun Edirne'de bir şubesi açıldı. Edirne şubesi ibtidai ve rüşdiye düzeyinde eğitim veren bir kurumdu.[2] Her iki okulun da gösterdiği başarılar üzerine ünlü yazar Ahmet Rasim tarafından Tercüman-ı Hakikat gazetesinde övülmüş Bursa, İzmir, Selanik, Şam gibi vilayetlerde de birer şubesinin açılması teklif edilmişti.[4] Edirne şubesi, mali sıkıntılar nedeniyle kısa süre sonra kapanmıştır.[2]
Osmanlı basın tarihindeki ilk okul dergisi bu okulda yayımlandı. Okulun öğretmen ve öğrencileri tarafından çıkarın dergi Numune-i Terakki adını taşıyordu ve okulun benzerlerinden üstün kılan bir özelliği kabul edilmişti[5] İlk sayısı 7 Nisan 1887'de yayımlanan "Numune-i Terakki Dergisi", 9 sayı çıkarılabildi. Derginin 10. sayısı 122 yıl aradan sonra Haziran 2010'da İstanbul Lisesi öğrencileri tarafından çıkarılmışıtr.[6]
1896 yılında II. Abdülhamid'in yerine Reşad Efendi'yi tahta geçirmek için yapılan bir darbe planı içinde bazı Numune-i Terakki öğretmenlerinin de yer alması ve kurucu Mehmed Nadir'in olaydan haberdar olduğu jurnali üzerine, Numune-i Terakki Mektebi Saray tarafından okul kapatılmış ve idaresi de devlet denetimi altına alınmıştır.[2][3] Kimi kaynaklara göre okulun kapatılma sebebi Kağıthane Kuzu Ziyafeti olarak bilinen olaydır.[2][not 1]
Numune-i Terakki Mektebinin tarihsel kimliği, günümüzde İstanbul Lisesi olarak sürmektedir.[2]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Kağıthane Kuzu Ziyafeti, Saray tarafından devlet okulları öğrencileri için her yıl düzenlenen bir gelenekti ve özel okullar bu şenliğe dahil edilmezdi. Ancak Numune-i Terakki öğrencileri okul yönetimini tarafından Kağıthane’ye Kuzu Ziyafeti'ne götürülmüşlerdi. İddiaya göre, Numune-i Terakki'nin düzenlediği bu etkinlik, Abdülhamid tarafından bir başkaldırış olarak nitelenmiş ve böylece okula Saray tarafından el konulmuştur
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d Doğan, Enfel. "İstanbul Erkek Lisesi'nin Kurucusu Mehmet Nadir Bey'in Öğretmenlik Mesleği ve Öğretim Yöntemleri ile İlgili Görüş ve Önerileri". dergipark.ulakbim.gov.tr. SAÜ Eğitim Fakültesi Dergisi Sayı 14 Ekim 2007. 25 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2016.
- ^ a b c d e f İgüs, Esma. "II. Abdülhamid Dönemi Eğitim Sistemi, Eğitim Yapıları ve Askeri Rüşdiyeler". www.academia.edu. Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2008.
- ^ a b Fazlioglu, İhsan Nadir. "Mehmed Nadir" (PDF). www.islamansiklopedisi.info. Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi yıl: 2003, cilt: 28. 25 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Haziran 2016.
- ^ a b Doğan, Enfel. "Numeni Terakki" (PDF). ielbek.files.wordpress.com. Numune-i Terakki dergisi,,Haziran 2010. 5 Nisan 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2016.
- ^ "Numune-i Terakki : İlk Öğrenci Dergisi". www.pandora.com.tr/. Pandora Yayınevi web sitesi kitap tanıtım sayfası. 25 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2016.
- ^ "Barış Paksoy, Riyaziyeci Mehmet Nadir Bey, Numune-i Terakki, Sayı 10, Haziran 2010" (PDF). 16 Ocak 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2012.