Orca

Orca (Gürcüce: ორჯა), Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahalkalaki Belediyesi'nde bir köydür. Ahalkalaki Platosu'nda, Paravani Irmağı'nın sağ kolu olan Baraleti Deresi kıyısında, deniz seviyesinden 1.680 metre yükseklikte yer alır.

Tarihçe

Orca köyü, Samtshe-Saatabago sınırları içindeyken, 1578 yılında Osmanlılar tarafından ele geçirildi. Osmanlı idaresinin Orcua veya Orcva (اورجوا) şeklinde kaydettiği köy, Gürcistan Vilayeti içinde Ahakalak livasının Meşe-Cavaheti nahiyesine bağlıydı. Köyde 18 Hristiyan hane bulunuyordu ve bu nüfusun tamamı Gürcülerden oluşuyordu.^[1]^[2] Orca köyünde, buğday, arpa, çavdar ve keten tohumu tarımı ile arıcılık yapılıyor, domuz ve koyun besleniyordu. Orca'da ikisi harabeye dönmüş üç adet su değirmeni ve bir adet bezirhane vardı.^[3]

Orca köyü, yaklaşık 250 yıl Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonra, 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından Çarlık Rusya'nın eline geçti. 1830 yılında köye Rus idaresi tarafından Erzurum vilayetinden göç etmiş Ermeniler yerleştirildi. Nitekim Rus idaresinin 1886 nüfus sayımında Orca (Орджа) olarak kaydettiği köyün nüfus sadece Ermenilerden oluşuyordu. Köydeki 84 hanede, 356'sı erkek ve 303'ü kadın olmak üzere, 659 kişi yaşıyordu. Bu sırada Orca, Ahalkalaki sancağının (uyezd) Baraleti kazasına bağlı Aragva nahiyesinin 13 köyünden biriydi.^[4]

Köyün kilisesi olan Orca Kilisesi, 16. yüzyılda, Osmanlıların köyü ele geçirmesinden önce inşa edilmiştir. Büyük ölçüde yıkılmış olan tek nefli kilise, 2018 yılında koruma altına alınmıştır.^[5]

Kaynakça

^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 267". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2024.
^ "" 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine göre "Gürcistan Vilayeti"nin etnik haritası". 1 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023.
^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 192". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2024.
^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893; "Ahalkalak uyezdi" - Sıra no: 173". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2024.
^ ""Orca Kilisesi" (ორჯას ეკლესია)". 23 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2024.

[1] "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 267". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2024.

[2] "" 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine göre "Gürcistan Vilayeti"nin etnik haritası". 1 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023.

[3] "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 192". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2024.

[4] "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893; "Ahalkalak uyezdi" - Sıra no: 173". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2024.

[5] ""Orca Kilisesi" (ორჯას ეკლესია)". 23 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2024.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]