Orestes (vali)
Orestes, Doğu Roma'da Mısır Bölgesinin Valisi. İskenderiye piskoposu Cyril ile uyuşmazlık yaşamış ve bu çatışma filozof ve matematikçi İskenderiyeli Hypatia'nın ölümüne sebep olmuştur.[kaynak belirtilmeli]
Biyografi
[değiştir | kaynağı değiştir]
MS 415 yıllarında, kendisinin Vali olmasından kısa bir süre önce, amcasının ardından İskenderiye piskoposu olan, Cyril ile anlaşmazlık yaşamıştır. Orestes, Cyril'in dini sömürülerine karşı laikliği savunmuş, yobazlıkla kararlı bir şekilde mücadele etmiştir.[1]
Hristiyan kaynaklarına göre, Yahudiler, Hristiyan topluluğa karşı komplo kurmuşlar ve bir çoğunu öldürmüşlerdi. Cyril buna tepki göstermiş, Orestes'in gücünü kullanarak tüm Yahudileri ya da sadece katliam yapanları İskenderiye'den sürdürmüştü.[2] Orestes güçsüz olsa da, Piskopos Politikası gereği Cyril'in dinsel otoritesi Orestes'in rızasını gerektiriyordu, Orestes ise İncile el basmayı reddetti.[3]
Bu geri çevirme neredeyse Orestes'in hayatına maloldu. Natrun Vadisi keşişleri çölden gelerek İskenderiye halkını Orestes'e karşı kışkırtıp, ayaklanmalara sebep oldular. Keşişler, Orestes'e saldırarak onu pagan olmakla suçladılar. Vali suçlamaları reddederek, Constantinople Başpiskoposu tarafından vaftiz edildiğini söyledi. Buna rağmen, keşişler ikna olmadı ve içlerinden biri, Ammonius taş fırlattı, taş Orestes'in kafasına isabet etti ve çok fazla kanamaya sebep oldu. Orestes'in korumaları taşlanmaktan korkup kaçtılar. İskenderiye halkı, Valilerinin yardımına koştu, Ammonius'u yakalayıp keşişleri kovdu. Orestes tedavi olduktan sonra Ammonius'u halkın önünde işkence ederek öldürttü, daha sonra İmparator II. Theodosius'a yazarak olayları anlattı. Cyril'de İmparatora kendi açısından olayları anlatan bir rapor yazmıştı. Piskopos Ammonius'un bedenini ele geçirerek kiliseye getirdi, ona Thaumasius ismini bahşederek, şehitlik (azizlik) mertebesine yükseldiğini açıkladı. Buna rağmen İskenderiye'nin Hristiyan halkı Ammonius'un inançları için değil kişisel hırsı yüzünden öldürüldüğünü biliyordu. Cyril olaylar hakkında sessiz kaldı.[4][5]
Vali Orestes, filozof ve matematikçi olan ve hatırı sayılır bir manevi otoriteye sahip İskenderiyeli Hypatia'nın politik desteğinden memnundu. Aslında varlıklı ve etkili ailelerin çocukları İskenderiye'ye gelerek Hypatia'dan özel dersler alıyorlar ve gerek kilisede gerekse hükûmette yüksek mevkiilere atanıyorlardı. Birçok Hristiyan Orestes'in Cyril'den gelen uzlaşma önerilerini kabul etmemesinin sebebinin Hypatia olduğuna inanıyordu. Modern tarihçilere göre Orestes, İskenderiye'nin pagan topluluğunu kendine bağlamak için Hypatia ile olan ilişkisini güçlü tutma çabasındaydı.[6] Tüm bu karışıklıkların sonucu olarak, Natrun Vadisi keşişleri tarafından yönetilen Hristiyan çeteler Hypatia'yı ele geçirerek vahşi bir şekilde öldürdüler ve vücudunu parçalara ayırarak, parçalarını şehir surları dışında yaktılar.[7][8]
Bu politik katliam ile önemli ve güçlü destekçisini kaybeden Vali Orestes Piskopos Cyril ile olan mücadelesinden vazgeçerek İskenderiye'den ayrıldı.
Orestes, Flow Down Like Silver, Hypatia of Alexandria adlı kitabında Ki Longfellow tarafından başarılı bir şekilde okuyucuya aktarıldı. 2009 yapımı, Alejandro Amenábar tarafından yönetilen, Agora filminde, Oscar Isaac tarafından canlandırılmıştır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Wessel, p. 34.
- ^ Socrates Scholasticus, vii.13 (who says that the whole Alexandrian Jewish community was expelled); Nikiû piskoposu İoannis, 84.95-98 (who says that only the murderers were expelled). Welles, p. 35.
- ^ Wessel, p. 35.
- ^ Socrates Scholasticus, vii.14.
- ^ Wessel, p. 35-36.
- ^ Christopher Haas, Alexandria in Late Antiquity: Topography and Social Conflict, JHU Press, 2006, ISBN 0801885418, p. 312.
- ^ Socrate Scolastico, vii.15.
- ^ Giovanni di Nikiu, 84.88-100.
- Susan Wessel, Cyril of Alexandria and the Nestorian controversy: the making of a saint and of a heretic, Oxford University Press, 2004, ISBN 0199268460.