Orhun Nehri
| Orhun Nehri Orkhon Gol (Орхон гол) | |
|---|---|
 Orhun Nehri
| |
| Konum | |
| Ülke(ler) |  Moğolistan
|
| Genel bilgiler | |
| Kaynak | Tola, Tarim, Sarin, Eröö. |
| Kaynak rakımı | 1084 m. |
| Ağız | Selenge Nehri |
| Ağız rakımı | 601 m. |
| Uzunluk | 1,124 km |
| Havza alanı | 132,835 km² |
| Debi | 190.2 m³/s Temmuz, 0.5 m³/s Şubat |
Orhun Nehri (Moğolca: Орхон гол, Orhon gol, Çince: 鄂爾渾河, È ěr hún hé) Moğolistan'da uzunluğu 1.124 kilometre, tarihi ve kültürel önemi çok olan bir nehirdir.
Çince okunuşu Pinyin ěr-hún olarak (鄂爾渾河) söylenmekte, çamurlu su anlamına gelmektedir.[1]
Orhun Nehri boyunca iki tane çok eski şehir kalıntıları bulunur, bunlar çok eski Uygur Kağanlığına ve eski Moğol İmparatorluğuna başkentlik yapmış Ordu-Balık ve Karakurum'dur.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Hangay Dağlarından doğan Orhun, kıvrılarak kuzeye doğru akar, daha Rusya sınırına gelmeden Selenge Nehri ile birleşir ve Baykal Gölüne dökülür.
Nehrin yan kolları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Sarin (Сарингол)
- Tamir (Хойд Тамир гол)
Nehre batısından katılan sol kaynak koludur.
- Tola (Туул гол)
Nehre doğusundan katılan en önemli sağ kaynak koludur.
- Eröö (Эрөө гол)
Doğal yapısı
[değiştir | kaynağı değiştir]Kış aylarında buzla kaplıdır, Mayıs ve Eylül aylarında Orhun Nehrinin ortalama 175 kilometrelik bölümü gemi ile geçilebilir ama az trafik vardır.[2]
Balık türleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Orhun Nehrinde, Turna balığı (Esox lucius, Esox reichertii), Sazan balığı (Cyprinus carpio carpio, Cyprinus carpio haematopterus, Cyprinus rubrofuscus), Tatlısu levreği (Perca fluviatilis, Perca schrenkii), Salmonidae familyasından Hucho taimen ve Amur yayın balığı (Silurus asotus) gibi tatlı su balıkları yaşarlar.
Kültür tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]1220 km2 alanı kaplayan Orhun Vadisi 2004 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası listesine alınmış ve böylece tüm dünya için önemli bir değer taşıdığı için bölgede bulunan doğal ve kültürel varlıklar korunma altına alınmıştır.
Orhun Nehri boyunca tarihi önemli yerler;
- Orhun Yazıtları, 8. yüzyılda Göktürk Kağanlığı zamanında dikilen Bilge Kağan Yazıtı, Kül Tigin Yazıtı ve Bilge Tonyukuk yazıtı.
- İlk Uygur Kağanlığı başkenti Ordu-balık.
- 13. yüzyılda Moğol İmparatorluğu başkenti Karakurum.
- 13. ve 14. yüzyıldan geriye kalan, Öğedi Kağan'ın ikametgâhı sanılan toprak tepede Moğol palası.
- 1586 yılında Moğolistan'da ilk defa yapılan Karakurum şehrindeki Erdene Zuu Budist Manastırı.
- Orhun Nehrinin yukarı havzasında 2600 metre yükseklikte bulunan Tuvçun Manastırı.
- Ayrıca Orhun Nehri boyunca Hunlar'dan ve daha eski uygarlıklardan varsayılan pek çok eski mezarlar bulunur.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Çince karakter çevirisi https://translate.google.com/#view=home&op=translate&sl=auto&tl=tr&text=鄂%0A爾%0A渾%0A河 3 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ CIA Factbook - Mongolia 25 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- List of Freshwater Fishes for Mongolia 17 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- Orhun Nehri için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft
 | Akarsu ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Moğolistan coğrafyası ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
