Ortam erişim kontrolü

Ortam erişim kontrolü (İngilizce: Media access control, MAC), bilgisayar ağlarıyla ilgili bir terimdir ve hangi ağ öğesinin hangi zaman aralığında ağ ortamına (Örn.: kabloya) veri aktarabileceğini belirleyen bir alt katmanı (İngilizce: sublayer) tanımlar. OSI yedi katman modelinin 2. katmanını olan veri bağı katmanının iki alt katmanından alttakidir. Yani mantıksal bağ kontrolü (İngilizce: Logical Link Control, LLC) alt katmanı ile fiziksel katman arasında yer alır.

Ortam erişim kontrolü genelde dağıtılmış ya da merkezidir:

Veri aktarmak isteyen ağ öğesi ortamın boş olduğu anı bekler ve veriyi ortama aktarır. Gerçek hayatta da bir konuşma sırasında katılımcılar konuşmaya başlamak için kısa bir sessizliği beklerler. Bu tür bir dağıtımlı erişim kontrol yöntemi taşıyıcı algılamalı çoklu erişimdir (İngilizce: Carrier Sense Multiple Access). İki ağ öğesi aynı anda veri aktarmaya çalıştığında veri çarpışması (İngilizce: data collision) ortaya çıkabilir. Her ne kadar bu tür ağlarda çarpışma tamamen yok edilemese de, değişik yöntemlerle problemin önüne geçilebilinir. Çarpışmayı fark edince her iki ağ öğesinin rastgele bir süre bekleyerek aktarmaya yeniden başlaması bunlardan bir tanesidir. Ethernette de kullanılan bu yönteme CSMA/CD (İngilizce|: collision detection) adı verilir.
Merkezi erişim kontrolündeyse veri aktarmak isteyen sırasını beklemek zorundadır. Sıra simge, andaç ya da jeton (İngilizce: token) adı verilen, ağ öğelerinin devamlı birbirlerine ilettikleri küçük bir veri paketi ile belirlenir. Ağ öğesi simge kendisine ulaştığında aktarıma başlar. Aktarım bittiğinde simgeyi bir sonraki öğeye aktarır. Bu işleme simge geçirme (İngilizce: token-passing) adı verilir. "Mikrofon kime verilirse o konuşur" prensibi ile karşılaştırılabilir. Simgeli halka ağları bu yöntemi kullanırlar.

Ortama erişimin düzgün işleyebilmesi için her ağ arayüzünün kendine özel, tanıtıcı bir kimliği vardır. Bu tanıtıcıya MAC adresi adı verilir.

Ayrıca bakınız