Osilatör

Çapraz bağlı LC osilatörü

Osilatör (salıngaç), elektronik devrelerde, sinüs, kare, testere ve üçgen elektrik sinyallerini veren elektronik düzenektir.

Düşük frekans osilatörleri (LFO) 0.1 Hz ile 10 Hz arasında dalgalar üretirler.

Doğru akımdan, herhangi bir devreyi veya cihazı beslemek için yüksek güçte bir alternatif akım oluşturan osilatörlere invertör adı verilir.

Salıngaç çeşitleri

Harmonik ve gevşemeli osilatörler olarak iki çeşittir.

Salıngaçların çalışma prensibi ve kullanım alanları

Osilatörler belli frekanslarda kare, sinüs, üçgen veya testere dişi biçiminde sinyal üretmeye yarayan, geri beslemeli amplifikatör (yükseltici) lerdir. Diğer bir deyişle kendi kendine sinyal üretebilen elektronik bir elemandır.

Bir osilatör çıkış sinyalinden aldığı sinyali kendi sinyali yapan bir yükselticidir. Osilatör ilk çalıştırıldığında frekans belirleyici devredeki bir akım dalgası istenilen osilasyon frekansında devre karşısında bir gerilim indükler (elektrik akımı oluşturur). Bu gerilimin bir kısmı devre uçlarına tekrar uygulanır ve devrenin karşısında görülecek şekilde yükseltilir. Aynı işlem defalarca yapılarak istenilen seviyeye ulaşılmış olunur.

Osilatörler televizyon, radyo, telsiz, AM alıcı ve vericiler, FM alıcı ve vericiler gibi sistemlerde; genel olarak elektronik haberleşme sistemlerinde ve otomasyon sistemlerinde yaygın biçimde kullanılmaktadır. Kullanım amacı üzerinde durmak gerekirse; komplike sistemlerde elemanlar görevlerini yerine getirebilmek için değişik tipte sinyallere ihtiyaç duyarlar, örneğin bir mikrodenetleyicinin yazılmış olan programı yürütebilmesi için bir kare dalga (clock darbesi) sinyal ile tetiklenmesi gerekmektedir. Yani en genel ifadeyle osilatörde amaç istenilen yerde istenilen miktarda ve istenilen türden sinyalin üretilmesini sağlamak ve elemanların ihtiyaçlarını gidermektir.

Harmonik salıngaç

Harmonik osilatör, sinüzoid dalgalar üretir.

Harmonik osilatörleri oluşturmanın çeşitli şekilleri vardır. Bunlar;

• Armstrong osilatörü
• Hartley osilatörü
• Colpitts osilatörü
• Clapp osilatörü
• Gecikmeli hat osilatörü
• Pierce osilatörü (kristal)
• Faz kaymali osilatör
• RC osilatör (Viyana köprüsü ve "İkiz-T")
• Çapraz bağlı LC osilatörü
• Vačkář osilatörü
• Optoelektronik osilatör

Gevşeme osilatörü

Genelde kare veya testere dişi gibi, sinüs olmayan dalga şekilleri üretmek için kullanılır. Bu tip osilatörler, bir kapasitörü periyodik olarak deşarj eden transistor gibi doğrusal olmayan bir eleman kullanir.

Bu tip osilatörler mikroişlemci ve benzeri lojik sistemlerde saat sinyali üretmede kullanılır.