Para kesesi
Para kesesi veya kese, küçük para çantası ya da torbaya verilen addır. Diğer keselerden farkı para taşımak için kullanılması ve bu amaçla muhafazasına özen gösterilmesidir. Kese kelimesi Türkçeye Farsça "kīse" kelimesinden geçmiştir.[1] Eski Türkçede ise kese yerine "yançık" kelimesi kullanılmıştır.[2] İngiliz Milletler Topluluğu'na bağlı ülkelerde genellikle "purse" adıyla bilinir. ABD'de ise "purse" kelimesinin yerine "handbag" kelimesi tercih edilmektedir. "Purse" kelimesi, Türkçede kullanılan "burs" kelimesi ile aynı kökenden gelmektedir (İngilizce "bursary").[3] Son zamanlarda cep telefonlarının yaygınlaşmasıyla, nitelikli telefon kılıfları para keselerinin yerini almaya başlamıştır.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Tarihte bilinen ilk para kesesi 5.300 yıl önce yaşadığı düşünülen Ötzi'nin üzerinde bulunmuştur.[4] Diğer ilk örnekler ise Mısır hiyerogliflerinde resmedilen bele bağlanmış torbacıklardır. Eski Avrupa'da para keselerinin üzerindeki işleme ve nakışlar bir sosyal statü simgesi olarak görülmüştür. Doğu kültüründe ise, eski tedavüldeki paralar genellikle altın ve gümüş gibi değerli madenlerden olduğundan; kese bir para miktar birimi olarak kullanılmıştır. Özellikle akçe, hükümdarlık bağış ve ödemelerinde kese üzerinden sayılmıştır. Türk-İslam devletlerinde akçe için kese, altın için daha çok surre deyimi kullanılmıştır. II. Mehmed döneminde, otuz bin akçe ya da on bin altına bir kese adı verilmiştir. İslam'ın ilk dönemlerinde de altının kese ile birimlendirildiği, Muaviye'nin devlet adamlarının bağlılığını test etmek için onlara kese altın yolladığı bilinmektedir.[5]
Doğu kültüründe, keseler bir cinsiyete tabii olmadan para taşıma amacıyla kullanılmıştır. Batı'da da 15 yüzyılda hem kadın hem de erkekler kese giymişlerdir. Avrupai keseler genellikle altın gibi değerli taşlarla tezyin edilmiştir. Hatta, damat adaylarının gelinlere aşk hikâyelerini kanıtlamak amacıyla nakışlı keseler hediye etmeleri eski Avrupa kültüründe bir gelenek hâlini almıştır.
17 yüzyıldan itibaren çanta ve torba üretimi karmaşıklaşıp çeşitli hâle gelmiştir. Nakış ve işleme konusunda maharetli kızlar, bu vasıflarını eş bulmaya yardımcı bir unsur olarak düşünmüşlerdir. Böylece el işi çanta üretimi ve dikiş işlerinde önemli gelişimler gözlenmiştir. 1670'li yıllarda erkek pantolonlarına yerleşik cepler dikilmeye başlanmıştır. Böylece kese kullanımı gittikçe erkek giyiminde azalmaya başlamıştır. Bunun yerini ceplere koyulan cüzdanlar almıştır. Kadın giyiminde ise, cüzdan-kese karışımı yeni ve modern türler ortaya çıkmış; bu aksesuarlar modern giyimin önemli bir objesi hâline gelmiştir. Bugün kırsal kesimlerde, küçük ve detaysız keselere özellikle yaşlı kadın nüfusu arasında rastlanabilmektedir.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5799ba926ad453.35160711[ölü/kırık bağlantı] [yalın URL]
- ^ Divan-ı Lugati't-Türk Dizini 31 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 28.07.2016 tarihinde erişilmiştir.
- ^ "Definition of purse". Merriam-Webster Online Dictionary. 1 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2007.
- ^ Elkins, Ruth (24 Nisan 2005). "Alpine ice man takes revenge from beyond the grave". The Independent. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2009.
- ^ İlk İslam Dönemi 16 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 28.07.2016 tarihinde erişilmiştir.