Parehi Kalesi
.JPG) Parehi Kalesi. Fotoğraf: Nikolay Marr, 1904. | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Durum | Harabe |
| Tür | Kale |
| Mimari tarz | Gürcü mimarisi |
| Koordinatlar | 41°25′37″K 42°14′08″D / 41.42694°K 42.23556°D |
| Tamamlanma | Orta Çağ |
| Teknik ayrıntılar | |
| Malzeme | Moloz taş, kireç harcı |
Parehi Kalesi (Gürcüce: პარეხის ციხე), tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı Taşköprü köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir. Taşköprü'nün eski adından dolayı İphreuli Kalesi (იფხრეულის ციხე) olarak da bilinir.[1] Türkçe kaynaklarda Parih Kalesi olarak geçer.[2]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Parehi (პარეხი), Gürcüce bir yer adı olup mağaralı kaya anlamına gelir.[3] Parehi Kalesi'nin bulunduğu Şavşeti, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biriydi. Nitekim kale Gürcü Bagratlılar hanedanı tarafından Orta Çağ'da inşa edilmiştir.[2] Bu bölge ve kaleyi Osmanlılar 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Kale zaman içinde büyük ölçüde yıkılmıştır. Tarihçi ve dilbilimci Nikolay Marr 1904 yılındaki gezisi sırasında "İmphreuli Kalesi" şeklinde adlandırdığı Parehi Kalesi'ni görmüş ve tanımlamıştır.[4]
Mimari
[değiştir | kaynağı değiştir]Parehi Kalesi, Taşköprü köyünün 400 metre doğusunda, Bocanati (ბოჯანათი) adını taşıyan mevkiinde, hakim bir tepedeki ana kaya üzerinde inşa edilmiştir. İnşasında bölgeye özgü moloz taşlar ve kireç harcı kullanılmıştır. Yapının kulesi ile sur duvarlarının bir kısmı, kale içinde bazı yapıların kalıntıları günümüze ulaşmıştır.[1][2]
Nikolay Marr’ın 1904 yılında verdiği bilgiye göre Parehi Kalesi, piramit şeklindeki bir kayanın zirvesinde yamuk dikdörtgen bir plan üzerinde inşa edilmiştir. Kalenin planı bir bakıma üzerinde yer aldığı kayanın dış hatlarına uygun hatlara sahiptir. Kalenin doğal korumaya sahip olduğu taraftaki duvarlarının kalınlığı 1 metredir. Giriş tarafı olan kuzeyde ve doğuda ise duvarlar daha kalındır. Kalenin güney ve kuzey taraftaki duvarlarının içten uzunluğu yaklaşık olarak 12 metredir. Diğer iki duvar ise daha uzun ölçülere sahiptir. Kalenin doğu ve batı duvarları 1904 yılında diğer duvarlarına göre daha iyi korunmuştu. Diğer duvarlardan daha kalın olan kuzeydoğu duvarında derin bir su kuyusu bulunuyordu ve ağzına göre kuyunun iç kısmı daha genişti. Kuyunun ağzı yarım dairesel bir biçime sahipti ve çapı yaklaşık 4 metre, derinliği 3 metreydi. Su kuyusunun iç duvarları kırmız tuğlalarla kireç harcı kullanılarak örülmüştü. Kalenin kapısı kuzey duvarında, batı duvarına daha yakın bir yerde bulunuyordu. Kalenin batı tarafında, alt terasta başka yapıların kalıntıları vardı.[4]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2015 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2016, s. 61. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ a b c "Parih Kalesi - Artvin" - Türkiye Kültür Portalı
- ^ "პარეხი" - ლექსიკონი ქარტული (Gürcüce Sözlük)
- ^ a b Niko Mari, Klarceti ve Şavşeti Gezi Günlükleri (შავშეთსა და კლარჯეთში მოგზაურობის დღიურები), Batum, 2015 (Birinci basım: 1911, Petersburg, Rusça), s. 171-172. 9 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-434-11-2
| Otorite kontrolü |
|
|---|
