Parmenides (diyalog)
Parmenides, Platon'un diyaloglarından biridir. Yaygın olarak Platon'un en zorlu ve esrarengiz diyaloglarından biri olarak kabul edilir. Diyalog, Elea Okulu'nun iki büyük filozofu olan Parmenides ve genç Sokrates arasında geçen bir tartışmanın anlatımıdır.
Arka Plan
[değiştir | kaynağı değiştir]Buluşmanın nedeni, Parmenides'in "bir olan" varsayımına yönelik itirazlara yanıt vermek ve çokluk taraftarlarına karşı birlik savunması yapmaktır. Diyalogda Zeno'nun bir yazısı üzerinden tartışma ilerler. Olayın Sokrates'in evinde geçtiği ve Sokrates'in henüz on dokuz yaşında olduğu aktarılır.
Sokrates ile Tartışma
[değiştir | kaynağı değiştir]Diyalog, Sokrates'in Parmenides ve Zeno'ya meydan okumasıyla başlar. Zeno, geleneksel sınırlama tekniği olan Reductio ad absurdum yöntemini kullanarak, çokluk düşüncesinin çelişkili sonuçlara yol açtığını iddia eder. Sokrates ise duyusal nesneler ve katıldıkları Formlar kuramı arasında ayrım yaparak bu çelişkileri aşabileceğini savunur.
Parmenides'in Beş Argümanı
[değiştir | kaynağı değiştir]- Çokluk ve Teklik: Form birden fazla tikelde bulunursa, çokluk problemi doğar.
- Üçüncü Adam Argümanı: Formlar sonsuz bir gerilemeye neden olur.
- Düşünceler ve Formlar: Formlar düşünceler midir, yoksa ayrı bir varlık mıdır?
- Benzerlik Sorunu: Nesneler ve formlar arasındaki benzerlik yeni bir gerileme yaratır.
- Formların Ayrılığı: Formlar ve duyusal dünya arasındaki kopukluk bilgiye erişimi imkansız kılar.
Aristoteles ile Tartışma
[değiştir | kaynağı değiştir]Diyaloğun ikinci bölümünde, Sokrates'in yerine genç Aristoteles (Platon'un öğrencisi Aristoteles ile karıştırılmamalıdır) Parmenides'in muhatabı olur. Bu bölümde "Bir" üzerine hipotezler geliştirilerek varlık, birlik ve çokluk kavramları sınanır.
Ana Hipotezler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Eğer "Bir" varsa: Parçasız, hareketsiz ve sonsuzdur. - Eğer "Bir" varsa: Parçalanabilir ve diğer varlıklarla ilişkili olur. - Eğer "Bir" yoksa: Diğer tüm kavramlar da etkilenir.
Üçüncü Adam Tartışması
[değiştir | kaynağı değiştir]Formlar teorisinin bir sorunu da "Üçüncü Adam Argümanı"dır. Bu argüman, bir grup şey arasında bir benzerlik formu olduğunda, bu form ile nesneler arasında yeni bir form daha olması gerektiğini ve bunun sonsuza kadar devam edeceğini savunur.
Yorumlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Diyalog, Bertrand Russell, Gilbert Ryle ve G. E. L. Owen gibi pek çok düşünür tarafından yorumlanmıştır. Benjamin Jowett, bu eserin Elea Okulu'nu çürütme amacı taşımadığını ve Platon'un form kuramını geliştirme girişimi olduğunu savunmuştur.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Platon, Parmenides - Sayre, Kenneth M., Parmenides' Lesson - Meinwald, Constance, Plato's Parmenides - Rickless, Samuel, Plato's Forms in Transition
Dış Bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Parmenides - Türkçe Çeviri (tam metin) - Parmenides Diyalogu Üzerine Makaleler (Stanford Encyclopedia of Philosophy)
