Mavi ladin
| Mavi ladin | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||||
 Asgari endişe altında (IUCN 3.1) | |||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||
| Picea pungens Engelm., Gard. Chron., n.s., 11: 334 (1879).
| |||||||||||||||
 | |||||||||||||||
| Picea Pungens dağılım haritası | |||||||||||||||
Mavi ladin (Picea pungens), çamgiller (Pinaceae) familyasından ladin cinsinden 25–30 m'ye kadar boylanan ve 1,5 m'ye kadar çap yapabilen ladin türü. Türkiye'de karasal iklimin hakim olduğu bölgelerde peyzaj amaçlı sıkça kullanılmaktadır.[1] Pungens , yapraklara atıfta bulunarak "keskin uçlu" anlamına gelir.
Morfolojik özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]
600-800 yaşına kadar yaşayabilir.[2] Kabukları ince ve pulludur. Genç ağaçlarda taç konik, yaşlılarda silindiriktir. Sürgünler kalın, turuncu-kahverengi, genellikle pürüzsüzdür. İğne yapraklar 15–30 mm uzunlukta, kalın, soluk boz-yeşil veya parlak mavi, ucu sivridir ve altında tek bir stoma bandı yer alır. İğne yapraklar koparılınca kötü bir koku verir.
Kozalaklar sarkık, ince uzun, silindirik, 6–11 cm uzunlukta, kapalıyken 2 cm genişliğinde, açıkken ise 4 cm genişliğindedir. İnce bükülebilen kozalak pulları 20–24 mm uzunluğunda kenarları dalgalıdır. Kırmızımsı menekşe renkli kozalaklar 5-7 ay sonunda olgunlaşır. Tohumlar siyah, 3–4 mm uzunluğunda, ince uzun, tohum kanadı 10–13 mm olup donuk kahverengidir. Doğada 10 mavi ladinden 1i mavi renkte olmaktadır. Peyzaj amaçlı mavi renk vermek için ağaçlara aşılama yapılması gerekir.[3]
Mavi ladin fidelerinin ilk yıl boyunca toprağın yalnızca 6,4 cm (2,5 inç) kadar derinine nüfuz eden sığ kökleri vardır. Mavi ladinlerde donma çok fazla zarar vermese de don, fide kaybına neden olabilir. İlkbaharın sonlarında ve sonbaharın başlarındaki gölgeler, bu don kabarma kaybını en aza indirir. Sığ köklere rağmen, mavi ladin kuvvetli rüzgarlara karşı koyabilir. Dikimden beş yıl önce mavi ladin kökleri budanarak 2 metre yüksekliğindeki ağaçların toplam kök yüzey alanı iki katına çıkartılabilir. Mavi ladin genellikle bol nem ile en iyi büyüdüğü kabul edilir. Bununla birlikte, bu tür kuraklığa diğer tüm ladinlerden daha iyi dayanır.Son derece düşük sıcaklıklara (-40 derece C) da dayanabilir. Ayrıca, bu tür diğer ilişkili türlere kıyasla yüksek güneş ışığına ve don hasarına karşı daha dayanıklıdır
Doğal olarak batı Kuzey Amerika'da, Utah ve Colorado ile Arizona ve New Meksiko'da bulunur. 1800–3000 m yüksekliğe kadar çıkar, bazı yerlerde Engelman ladini (Picea engelmanni) ile karışıklığa girer.
Habitat
[değiştir | kaynağı değiştir]Alpin kuşağının bir türü değildir. Genel olarak dağların vadi boyunca devam eden nemli düz topraklarında iyi bir büyüme gösterir, diğer yandan az yağmur alan yerlerde yavaş büyüme yapar. Mavi ladin diğer ladin türleriyle melez yapmaz, Engelman ladini ile nadiren melez yapar.Arizona, Colorado, Idaho, New Mexico, Utah ve Wyoming'de doğal olarak bulunur.[4] Başka yerlerde geniş çapta dikilmiştir ve doğal aralığının çok ötesinde birçok yerde peyzaj ağacı olarak kullanılır.[5]
Peyzajda kullanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Mavi ladin, iğne yapraklı türler içerisinde en popüler olanıdır ve gösterişli parlak koyu yeşilimsi mavi iğne yapraklar için yetiştirilir. Ticari değeri son derece yüksektir; tohumdan, çelik yoluyla ve aşı ile üretimi yapılmaktadır.
Kültivarları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Hoopsii: Mavi ladinin en yoğun mavi rengi olan formudur.[6]
- 'Glauca Globosa: bodur mavi ladin
- 'Fat Albert: 3 metreye kadar büyür. Güzel şekilli koni yapar. Mavi-gümüş renktedir.
- 'Glauca Pendula: 2.4 metre genişlik 1.2 metre uzunluk yapar.
- 'Sester's Dwarf: Yoğun yapraklıdır. Yavaş büyür. 2 metre boya ulaşır.
- 'Koster: Dar konik büyüme alışkanlığına sahiptir. Sarımsı yaprakları, yaşla birlikte gri-yeşile dönüşen gümüşi mavidir.[7]
- 'Baby Blue Eyes: soğuğa dayanıklıdır.
- 'Baby Blue
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Hoopsii -
Koster -
Fat Albert -
Globosa -
Picea pungens yaprağının enine kesitinin mikroskop altındaki görüntüsü
.jpg)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Yaprak, Ahmet Emre. "Picea pungens". AÜ Çevre Koordinatörlüğü. 6 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2024.
- ^ "Blue Spruce". bellarmine.edu. 22 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2023.
- ^ "Aşılı Mavi Ladin (Picea Pungens Glauca "Hoopsii")". İNCİ FİDAN. 4 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2023.
- ^ "Colorado Blue Spruce (Picea pungens)". Tree Canada (İngilizce). 21 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2023.
- ^ "Picea pungens". hvp.osu.edu. 12 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2023.
- ^ "Hoop's Blue Spruce". monrovia.com (İngilizce). 31 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2023.
- ^ "Picea pungens 'Koster'". landscape architect's pages (İngilizce). 14 Ekim 2011. 5 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2023.
