Sarıçam (bitki)
| Sarıçam (bitki) | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||||
 Asgari endişe altında (IUCN 3.1) | |||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||
| Pinus sylvestris L., Sp. Pl.: 1000 (1753).
| |||||||||||||||
 | |||||||||||||||
| Dağılımı | |||||||||||||||
Sarıçam (Pinus sylvestris), çamgiller (Pinaceae) familyasından Kuzey Avrupa, Kuzey Asya, İspanya ve Anadolu'da yayılış gösteren çam türü.[1] Avrupadan getirilen fidanlar Kuzey Amerika'daki eyaletlerde dikilmiştir.[2][3]
Morfolojik özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Adını, levhalar halinde ayrılan gövde kabuğunun tilki sarısı renginden alır. Narin gövdeli, sivri tepeli ve ince dallı bir ağaçtır. Yetişkin bireylerinin boyu 40 metreyi aşar. İğne yaprakları ikili, mavi-yeşil, kıvrık, sık dizilmiş, genellikle 4–5 cm uzunlukta, uçları sivri, genellikle 100 yıl, nadir olarak da 120 yıl ömrü vardır.[4] Kozalakları mat gri-kahverengi, konik, kısa veya uzun saplı uçları aşağıya doğru yönelmiş, tek veya 2-3'ü bir arada, 3–7 cm uzunluk ve 2–4 cm genişliktedir. Tohumları gri veya siyahımsı yumurta biçimindedir.
Birçok bölgede sarıçam karaçam ile beraber bulunur. Karaçam ile sarıçamın farkı; karaçamın gövdesi daha boz koyu bir renkte dalları daha kalındır. Karaçam yaprakları sarıçama göre daha koyu yeşil ve daha uzundur.[5]
Ekolojik özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Uygun yerlerde hızlı gelişir. Soğuk iklim ve rüzgara karşı dayanıklı, bol güneş ister. Kumlu ve killi topraklarda gelişebilir. Nisbi nemi çok düşük olan iklimlerde ve kuru topraklarda gelişemez. Kazık kökleri sayesinde fırtınalara dayanıklıdır.
Yayılışı
[değiştir | kaynağı değiştir]Kuzey Avrupa'ya özgü tek çamdır;[6] Batı Avrupa'dan Doğu Sibirya'ya, güneyden Kafkas Dağları'na ve Anadolu'ya ve kuzeyden Kuzey Kutup Dairesi'nin iç kısmına kadar uzanır. Menzilinin kuzeyinde, deniz seviyesinden 1.000 m'ye kadar yetişirken, menzilinin güneyinde 1.200-2.600 m yükseklikte yetişen bir dağ ağacıdır. Estonya'da yetişen 700 yaşında büyük örneği görülmüştür.[7]
Türkiye'de Batı ve Doğu karadeniz'de güneye bakan yamaçlarda, Doğu Anadolu Bölgesi'nde Sarıkamış'da, Güney Marmara, Yozgat, Sivas, Kırşehir ve güneydeki sınırını Kayseri Pınarbaşı'da yapar.Türkiye'de sarıçamların kapladığı alan 757.426 hektardır.Sakarya Karagöl yaylasında bulunan sarıçam 200 yaşından fazla olup anıt ağaç olarak tescillenmiştir. 19 metre uzunluğa 4 metre çapa sahiptir.[8]
Varyantları
[değiştir | kaynağı değiştir]Pinus sylvestris var. sylvestris :İskoçya ve İspanya'dan orta Sibirya'ya kadar olan aralıkta yetişir.
Pinus sylvestris var. hamata[9] :Balkanlar, Türkiye'nin kuzeyi, Kırım ve Kafkasya bölgelerinde yetişir.
Pinus sylvestris var. mongolica : Moğolistan ve güney Sibirya ile kuzeybatı Çin'in bitişik bölgeleri.
Pinus sylvestris var. nevadensis :Güney İspanya'daki Sierra Nevada ve muhtemelen diğer İspanyol popülasyonları
Pinus sylvestris var. cretacea :Rusya ve Ukrayna arasındaki sınır bölgelerinden
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Sarıçam el kitabı17 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Yararlı Bilgiler-Haftanın Ağacı: Sarıçam". ogm.gov.tr. 16 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2023.
- ^ "Pinus sylvestris L". srs.fs.usda.gov. 8 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2024.
- ^ "Scots pine". Forestry and Land Scotland (İngilizce). 14 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2024.
- ^ "Agaclar.net". www.agaclar.net. 29 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2022.
- ^ "ATILIM ÜNİVERSİTESİ - Çevre Düzenleme Koordinatörlüğü - Pinus sylvestris (Sarıçam)". ATILIM ÜNİVERSİTESİ - Çevre Düzenleme Koordinatörlüğü. 4 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2024.
- ^ "Pinus sylvestris". fs.usda.gov. 28 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2024.
- ^ "Pinus sylvestris (Scots pine) description". conifers.org. 22 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2024.
- ^ "'Tabiat Anıtı' Olarak Tescillendi". Adapostası Gazetesi. 11 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2023.
- ^ "Kocaeli Bitkileri | Pinus sylvestris var. hamata (Sarı çam)". 25 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2023.
