Prens (kitap)

Niccolò Machiavelli

Prens veya Hükümdar (İtalyanca özgün adı Il Principe), Floransalı yazar Niccolò Machiavelli tarafından politika hakkında yazılmış bilimsel bir incelemedir. Asıl adı "De Principatibus" (Prenslikler Hakkında) olup 1513 yılında yazılan kitap ancak 1532 yılına yani Machiavelli'nin ölümünden 5 yıl sonra basılmıştır. Yaşamı sonrası yayımlanmasına rağmen Machiavelli'nin en bilinen eseri olarak kabul edilmektedir. Kitap, ayrıca daha sonra ortaya atılan "Makyavelist düşünce" teriminin temelini oluşturmaktadır.

Kitap

Özet

Yapıtın, Floransa'da süren kargaşa sırasında yazılmasından dolayı Machiavelli, ancak "mutlak güç sahibi, kararlı bir yöneticinin" bütün sorunları aşabileceğini düşünür.

Prens'te dile getirilen görüşler genellikle bir hükümdarın saltanatını nasıl ayakta tutabileceği ve hükümdarlığını nasıl daha da güçlendirebileceği üzerinedir. Machiavelli'ye göre ahlaki ilkeler her özel durumun ihtiyaçlarına tamamen teslim olmalıdır. Bu yüzden prens, gücünü koruyabilmek için gerekirse her şeyi yapmaktan çekinmemelidir. Machiavelli, bir hükümdarın asıl gücünü sevilmekten çok korkutmaktan alması gerektiğini söylerken yine de kendinden nefret ettirmemesi gerektiğini de öğütlemektedir.

Prens, açılış bölümünde çeşitli prenslikleri (yeni kurulmuş ya da babadan oğula geçmiş) yönetmeyi sağlayacak etkin yöntemleri anlatmaktadır. Floransa Aristokrasisi'nden olan Machiavelli; bir devleti ele geçirmenin, yönetmenin ve korumanın en iyi yollarını okuyucuya anlatmaktadır. Bu bakımdan Machiavelli'nin yöntemleri savaşı ve acımasızlığı telkin etmektedir.

Machiavelli, Cesare Borgia'nın ilham kaynağı olduğu ideal prens tipinin sahip olması gereken özellikleri anlatmaktadır. Günümüzde yazılan modern liderlik metinlerinin birçoğu bu bölüme gönderme yapmaktadır. Etkili bir politik liderin özellikleri şöyle sıralanmaktadır:

• Büyük liderleri (özellikle Antik Roma'dan) kendine örnek almaya istekli olmak.
• Hükûmetin, halkın yaşam kalitesini yükseltmek için ne kadar gerekli olduğunu göstermek. (Örneğin herhangi bir birey veya kurum üzerindeki kontrollü baskıyı geçici olarak gevşetmenin neticesinde oluşacak kaos ortamının etkilerini göstermek.)
• Savaş sanatına hakim olmak.
• Var olan acımasızlığın ve ahlaksızlığın, gücü ve dengeyi koruyabilmek için gerekli olabileceğini anlamak.
• Kaba ve ahlaksız sanılmamak için dindar görünmeye çalışmak.
• Gerektiği yerde öğüt ve tavsiye dinleyecek kadar erdemli olmak.

Machiavelli, etik ile politika arasındaki ilişkinin kurulmasına yönelik bir çaba içerisinde değildir. Bu yaklaşım, onun çağdaşları arasında çeşitli tepkilere yol açmıştır. Machiavelli'ye göre bir prens; merhametli, güvenilir, anlayışlı, dürüst ve tutarlı bir görünüm sergilemelidir. Ancak, prense kudretini sağlayan siyasal koşullar, onun gerçekten merhametli olmasına yalnızca sınırlı ölçüde imkân tanımaktadır.

Prens adlı eserinin son bölümleri, dönemin İtalya'sının içinde bulunduğu siyasal durumla ilgili kaygıları yansıtmaktadır. Burada özellikle, İtalya'nın yabancı güçlerin egemenliğinden kurtarılması ve ulusal birliğin sağlanması yönünde bir teşvik göze çarpmaktadır.

Okuyucunun rehberi

Giriş ve İçindekiler

Prens, politika hakkında yazılmış en önemli kitap olarak kabul edilmektedir. İnsanlığın halleriyle ilgili beş yüz yıl önceki gözlemleri, bugün için de geçerli sayılmaktadır. Machiavelli bu kitabı, güç kazanması ve bu gücü tutması için Medici Ailesi'ne yazmıştır. Günümüzde "Prens" kelimesi, insanları tarafından sevilen görkemli bir adam olarak düşünülmektedir. Ancak, Machiavelli'in prensleri bu anlamda romantik değillerdir. Machiavelli'nin "prens"leri, gücünü korumak için sürekli savaşan kişilerdir. Prens'te anlatılan yöntemlerin birçoğu, o zaman olduğu gibi bugün de uygulanmaktadır.

Prenslikler (Krallıklar)

En başta Machiavelli; var olan bütün devletlerin ve idarelerin, ya prenslik ya da cumhuriyetle yönetildiğini söylemektedir. Machiavelli; Prens'te sadece prenslik konusuyla ilgilenmiş, cumhuriyet kısmını diğer eseri Söylevler: Titus Livius'un İlk On Kitabı Üzerine (Discorsi sopra la prima deca di Tito Livio)'de incelemiştir . Prensliklerin ilk türünün halihazırda var olan ve babadan oğula geçen, ikinci türünün de yeni kurulmuş ya da geniş bir büyüme göstererek karma halini almış olanlar olduğunu söylemektedir.

Babadan Oğula Geçen Prenslikler

Prenslik, hükümdarının prens olduğu servet ya da güçle elde edilen bir devlettir. Bütün prenslik türleri içinde uzun yıllar babadan oğula geçen prenslikler, geçmişte kazanılan bir aile başarısı taşıdığından yönetmesi en kolay olanıdır. Kalıtsal prensliklerde insanlar kendiliğinden prense bağlı olacaklardır. Çünkü o, geçmişten gelen bir soyu temsil etmektedir ve insanlar onun soyadına alışmıştır. Bu yüzden halk ona eğilim gösterecektir. Eğer dışarıdan bir güç tehdit ederse güç anında toparlanabilir. Çünkü insanların yöneten aileyle ortak bir geçmişi vardır.

Hükümdarın Halk Üzerindeki İzlenimi

Yazarın kitabındaki ana düşüncesi korkulan ama nefret edilmeyen bir hükümdar olmaktır. Detaylı bir şekilde tarihsel örneklerle açıklamalara yer verdiği bu konu, ayrı bir konu başlığı altında değerlendirilmeye alınmaktadır.

"..Ve insanlar kendisini sevdiren birinden çok, kendisinden korkulan birine zarar vermeyi pek göze alamazlar..."

Prens'in Etkileri

İtalyan yöneticilerden sonra, diğer Avrupa ülkelerine de bir düşünce akımı yaymıştır. 20. yüzyılda patlak veren Dünya savaşları da Prens kitabı ve yanı sıra Makyavelist düşüncenin yan etkileri olarak yorumlanmaktadır.

Dış bağlantılar

• Il Principe at MetaLibri Digital Library.
• Il Principe 16 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (HTML e-book)