Profesör Moriarty
(Sidney Paget çizimi, 1893)
Profesör James Moriarty, ilk olarak Arthur Conan Doyle tarafından yazılan ve 1893 yılı sonlarında basılan The Memoirs of Sherlock Holmes seçkisi içinde basılan bir Sherlock Holmes öyküsü olan The Final Problem macerasında ortaya çıkan kurgusal bir karakterdir. Moriarty'nın adı, dördüncü ve son Sherlock Holmes romanı olan The Valley of Fear macerasında da geçmesine rağmen, kendisi gözükmez. Bu iki örneğin dışında beş ayrı macerada Holmes ondan bahseder; The Adventure of the Empty House, The Adventure of the Norwood Builder, The Adventure of the Missing Three-Quarter, The Adventure of the Illustrious Client ve His Last Bow: The War Service of Sherlock Holmes. Moriarty karakteri, yazar Doyle tarafından Sherlock Holmes'ü öldürmek için ortaya çıkartılmıştır. Moriarty'nin adı The Final Problem macerasında verilmezken, adının James olduğu The Adventure of the Empty House macerasında ortaya çıkar. [a]
Moriarty, acımasız bir entrikacıdır. Kendisi suç işlemez ancak olağanüstü zeki olduğu için yetilerini, suç çevrelerinin lehine olacak şekilde kullanır. Stratejilerini belirler, yasaların yaptırımlarından korunmalarını sağlar, bunun karşılığında belirli bir ücret veya kârdan pay alır. Holmes onu bir ağ sisteminin merkezindeki örümceğe benzeterek, "Suçun Napolyonu" olarak nitelendirir.[b] Moriarty, Sherlock Holmes öykülerinde sadece iki kez ortaya çıkıyor olmasına rağmen daha sonraki çeşitli adaptasyonlarda öykülerdekinden daha çok öne çıkartılmış ve Holmes'ün baş düşmanı halinde işlenmiştir.
Kişiliği
[değiştir | kaynağı değiştir]Moriarty son derece acımasızdır ve Sherlock Holmes'a "eğer beni yıkıma uğratacak kadar zekiyseniz, emin olun ki size de aynı şeyi yapacağım" diyerek yemin etmiştir.[1] Moriarty, Sherlock Holmes tarafından, herhangi bir kötülüğü mükemmele götürmekte tamamen usta olan son derece güçlü bir suç dehası olarak bahsedilmiştir. "The Final Problem" adlı bölümde, Moriarty'nin planladığı faaliyetlere doğrudan katılmadığı, sadece olayları düzenlediği belirtilir. Moriarty'yi bu kadar tehlikeli yapan şey, son derece kurnaz zekasıdır.
Moriarty, Holmes'un zekasına saygı duyar ve "Sizin [Holmes] bu davayla ne şekilde uğraştığınızı görmek benim için entelektüel bir muamele oldu" demiştir. Yine de, ajanları aracılığıyla Holmes'un hayatına sayısız girişimde bulunur. Ateşli bir mizaç gösterir, planları aksayınca öfkelenir ve "özgürlüğümü kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya kaldım" diyerek, kılık değiştirmiş bir şekilde Holmes'un peşine düşüp, tren istasyonundaki yolcuları öfkeyle bir kenara iter. Moriarty ayrıca, Holmes'u tek başına İsviçre'ye kadar takip etmiş, Sherlock Holmes ise Watson'ı gittiği her yere götürmüştür.
Doyle'un Moriarty'yi yaratmasındaki asıl nedeni, Sherlock Holmes'u öldürme niyetiydi.[2] "Nihai Sorun", başlığının tam olarak söylediği şeydi; Doyle, hapı tatlandırmak için Holmes'un bir zafer parıltısı içinde gitmesine izin verdi, dünyayı böylesine güçlü ve tehlikeli bir suçludan kurtararak, başka herhangi bir görevle kıyaslandığında önemsiz olurdu (Holmes'un hikâyede söylediği gibi). Ancak nihayetinde kamuoyu baskısı ve mali sorunlar Doyle'u Holmes'u geri getirmeye itti.[3]
Adaptasyonu
[değiştir | kaynağı değiştir]- ITV Granada şirketi tarafından çekilen Sherlock Holmes dizisi kapsamında televizyona başarıyla adapte edilmiştir. Başrolde Jeremy Brett'in yer aldığı maceralarda Profesör Moriarty karakterini Eric Porter canlandırmıştır. The Final Problem macerasının adaptasyonu ldığı macera 1985 yılında yayınlanmıştır.[4]
- 2011 yapımı Sherlock Holmes: Gölge Oyunları adlı sinema filminde Moriarty, Jared Harris tarafından canlandırılmıştır.[5]
2010 yılında başlayan Sherlock adlı televizyon dizisinde Andrew Scott (actor) tarafından canlandırılmıştır.
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Önceden kardeşinin adının James olduğu söylenmesine rağmen
- ^ Arthur Conan Doyle bu tabiri o dönemde önemli bir suçlu olan Adam Worth için kullanan Scotland Yard dedektiflerinden almıştır
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Doyle, Conan (1894). "The Adventure of the Final Problem". McClure's Magazine. Cilt 2. Astor Place, New York: J.J, Little and Co. s. 104. 20 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi11 Ekim 2016.
- ^ Stashower, Daniel (1999). Teller of Tales: The Life of Arthur Conan Doyle. New York : Holt. s. 149. ISBN 978-0805050745.
- ^ Miller, Ron. "Case Book: Doyle vs. Holmes". PBS. 10 Şubat 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Dizinin imdb sayfasından 8 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 16 Eylül 2021 tarihinde erişilmiştir
- ^ Sanatçının imdb maddesinden 15 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 16 Eylül 2021 tarihinde erişilmiştir
