Protest müzik

Joe Hill, 20. yüzyılın öncü protest müzik şarkıcılarındandır

Protest müzik, siyasi ve toplumsal içerikli lirik yapısı ile muhalif bir görüşü dile getiren müzik türüdür. Yerelden evrensele kadar uzanabilecek bir bakış açısına sahip olabilir. Marş türevi katı ritim yapısının aksine ağıt tınıları içeren sanatsal kompozisyon özelliği de taşıyabilir. Genel olarak sert karakterli ve serzenişe atıf yapan bir mizacı yansıtmaktadır.

Dünya çapında genel anlamda devletlerin siyasi ve askeri yönetimlerini ve vesayetlerini eleştiren ve yaşanan olaylarla alakalı siyasi iktidarlar ve devlet otoritelerinin halka yaşattığı olumsuz sonuçlardan yola çıkılarak yapılan müzik türü niteliğindedir. Dünyanın hemen hemen tüm ülkelerinde her siyasi dönem yaşanan aksaklık veya insan üzerinde etki ve tepkilerinin sözden yükleme, yüklemden eyleme, eylemden protestoya, protestoları notalarla şarkılaştırıldığı müzik türüdür.

Dünyada önemli öncüleri Mussolini İtalya'sında işçilerin Ciao Bella'sı; Amerika'da Siyah Beyaz Çatışmasının Tupac Shakur'ı; Almanya'da Nazi döneminin Yahudi aşkenaz piyanist ve kemancıları; İspanya'da Ressam Salvador Dali'nin dönemin İspanya Kralına çizdiği Barcelona katliamı gibi.

Türkiye'de protest müziğin gelişimi

Türkiye'de özellikle 27 Mayıs Darbesi'nden sonra 1960'larda gelişen ortam özellikle Türk müziği dünyasını sarmıştır. Türk tipi protest müzik genellikle ideolojilerine göre ayrılmaktadır.

Solcu protest müzik

Özellikle 68 Kuşağı ile birlikte popüler kültürü bir anda solculuk etkilemiştir. Bu durum müziğe de yansımıştır. Özellikle 1970'lerden itibaren 12 Mart Muhtırası'yla beraber Moğollar, Cem Karaca, Cahit Berkay, İlhan İrem, Fikret Kızılok, Selda Bağcan, Edip Akbayram, Kerem Güney, Erdal Güney Zülfü Livaneli, Ahmet Kaya gibi kendilerini solcu, laik, devrimci, komünist, sosyalist, ulusalcı, sosyal demokrat vb. olarak değerlendiren müzisyenler ve sanatçılar bu akımın Türkiye'deki önemli isimleri olmuşlardır.

Sağcı protest müzik

Türkiye'de özellikle Irkçılık-Turancılık Davası ve sağ-sol çatışması süresinde bu kez de Milli Edebiyat akımına bağlı olarak Türkçü-Turancı ve milliyetçi tip bir özgün müzik geliştirilmiştir. Genellikle Ülkücüler arasında ilgi görmüştür. Ozan Arif, İlham Gencer ve Hilmi Şahballı gibi halk ozanları ve türkücüler bu akımın önemli isimleri olmuşlardır.

Dini protest müzik

Bu müzik akımı genellikle İslamcı kesime yönelik gelişmiştir. Tasavvuf müziği, İslami müzik ve ilahi kalıplarının harmanlanmasıyla oluşur.