Redoubt Dağı
 Redoubt Dağı'nın Mayıs 2009'da istim püskürtme faaliyeti | |
 | |
| En yüksek noktası | |
|---|---|
| Yükseklik | 3,108 m |
| Çıkıntı | 2,789 m |
| Yalıtılma | 94 kilometre (58 mi) |
| Koordinatlar | 60°29′07″K 152°44′35″B / 60.48528°K 152.74306°B |
| Jeoloji | |
| Kayaç yaşı | 890.000 yıl |
| Dağ türü | Aktif stratovolkan |
| Tırmanma | |
| İlk tırmanan | 1959 - C Deehr, J Gardey, F Kennell ve G Wescott |
| En kolay rota | Kar/buz tırmanma |
Redoubt Dağı veya Redoubt Yanardağı (İngilizce:Mount Redoubt veya Redoubt Volcano, ABD'nin Alaska eyaletinde çoğunluğu volkanik olan Aleut Sıradağları arasında bulunan stratovolkan'dır.
Bu dağ Aleut Sıra Dağları'nın bir alt sıradağı olan Chigmit Dağları üzerinde bir zirvede olup "Cook Körfezi"'nin hemen batısında. Alaska Eyaleti yörel idare parçası olan Kenai Yarımadası Borough içinde ve Anchorage şehrinin 180 km güneybatısındadır. Rakımı 3.108 m olup etrafında bulunan arazilerdeki en yüksek doruklara nazaran yaklaşık 8 km içinde 2.700 m'lik bir çıkıntı yapmaktadır. Redoubt Dağı Aleut Sıra Dağları içinde en yüksek zirveli olanıdır.[1]
Bu dağ binlerce yıldır aktif bir yanardağdır. 1900'den itibaren 5 defa patlama faaliyeti göstermiştir: 1902, 1922, 1966, 1989 ve 2009. 1989'daki patlamada püskürtüğü volkanik kül dumanı 214.000 m yükyüzüne yükselmiş ve bu irtifada uçan Hollanda KLM şirketinin "KLM Uçuş 867" seferinin Boeing 747 uçağına yetişmiştir. Pilot maharet ve bilgisi ile uçağı kaybetmeden Anchorage Enternasyonal Havaalanı'na indirmeyi başarmıştır. Bu 2009 yanardağ kül püskürtüsü bu yanardağ küllerini 20,000 km<süp>2</süp>'lik bir alana yaymıştır. 1989'daki patlamasının bir ilgi çeker özellik de ilk defa başarı ile volkan=nik faaliyetin ne zaman başlayacağı İsviçreli/Amerikalı volkanoloji bilgini Bernard Chouer'nin geliştirdiği "uzun peryodlu sismik olaylar" metodu kullanılarak dakik olarak tahmin edilmesi idi.[2] Günümüzde "Alaska Volkan Gözlemevi" Reduobt Dağı faaliyeti için alarm seviyesini hem yeryüzünde yaşama hem de uçak uçuşları için tespit edip önceden bu faaliyet için alarm vermektedir. Günümüzde her iki ihbar seviyesi de "normal" veya "Yeşil"'dir.[3]
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]İngilizce resmi ismi "Mount Redoubt (Redoubt Dağı)"'dır. Bu ismi Ruslar vermiştir ve Rusça isim "Sopka Redutskaya"'dır. "Redoubt" sözcüğünün Türkçe tam karşılğlığı askeri konuma siperi olan "tabya" veya "korunak" olur ve bu dağın adı Türkçe "Tabya Dağı" olarak ifade edilebilir. Yerli Amerikalilar bu dağa yine savunma mevkii sözcüğü anlamına gelen "Ujakushatsch" ismini vermişlerdir. Amerikan "Coğrafya İsimleri Heyeti" ise bu dağa 1901'de "Redoutbt Volcano (Redoubt Yanardağı)" adını vermiştir. Smithsonian Enstitüsü daği "Redoubt" olarak isimlendirmektedir ve şu diğer alternatif isimlerinin de bulunduğunu açıklamaktadır: "Burnt Mountain (Yanmış Dağ)", "Goreloi", "Mirando", "Ujakushatsch", "Viesokaia" ve "Yjakushatsch".
Jeoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu yanardağ yaklaşık bir koni şekilli olup eteklerinde çapı 5 km kadardır ve yaklaşık hacmi 30–35 km³'dur. Genel volkan şekline nisbetle, Redoubt Dağı'nın üst koni kısmı yamaçları daha diktir. Dağın konisi piroklast akışları ve lav akıntılarının birikip soğuyup kayalaşmasından oluşmuştur ve volkanik Aleut Sıra Dağlar'nin bazında bulunan mezozik dönem batolit kayaları üzerinde meydana çıkmıştır. Dağ, üzerinde bulunan buzullar tarafından biraz erozyana uğramıştır. Günümüzde ana yanardağ çıkış menfezi kraterin kuzey kısmında ve burada bulunan "kayan buzul"un hemen yanındadır. Bu dağ üzerinde Holosen lahar birikimları de bulunmakta ve bunlar "Cook Koyu" girişine kadar uzanamaktadırlar.[4] Bu dağ andezit, bazalt ve dakit tipi magmatik kayaçlar püskürtmüştür ve son faaliyetinde ortaya çıkan magmatik kayaçlar ise içinde zengin silikon dioksitler bulunan andezit kayaçlarıdır.[5]
Resimler
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Redoubt Dağı kuzey yüzü 1980 -
Redoubt Dağı 2009 püskürmesinde kül ve duman bulutu -
2009 püskürmesine başlamadan bir iki gün önce püskürtülen istim dumanı -
2009 püskürmesinden dağın havaya fırlattığı andezit kayaç parçası
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Aleutian Ranges" (İngilizce). 16 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2012.
- ^ Chouet, Bernard (28 Mart 1996). "Long-period volcano seismicity: its sources and use in eruption foreçasting". Nature. 380 (6572). s. 309–316. doi:10.1038/380309a0.
- ^ "Alaska Volcano Observatory - Redoubt - Activity Page". 20 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2009.
- ^ Miller ve diğerleri (1998). Çatalog of the Historically Active Volcanoes of Alaska. USGS.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2013.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- "Ulusal Park Hizmeti" resmi websitesi Lake Clark Ulusal Parkı28 Ağustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- Alaska Volkan Gözlemevi'nin 2009 volkan faaliyeti için jeologlar raporları13 Ağustos 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- Volkanın 2009 püskürmesi için BBC Haberleri ve diğer video27 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- Boston.hrm blogcusu tarafından 2009 püskürmesi hakkındaki fotoğraflar albümü1 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.