Rentenmark
 | Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. (Ekim 2024) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
| Rentenmark (Almanca) | |||
|---|---|---|---|
| |||
| Kullanıcı(lar) | Weimar Cumhuriyeti | ||
| Enflasyon | 1923'teki Hiperenflasyon: 1923 yılı boyunca, Papiermark'ın değeri hızla düştü. Ekim 1923'te, bir ABD doları 4.2 Rentenmark'a eşitken, bir yıl önceki dönemde bu oran çok daha düşüktü.
Dönemsel Enflasyon: 1923'ün başlarında, fiyat artışları günde %20'ye kadar çıkmıştı. Bu da insanların paralarını hızla harcamasına yol açtı, çünkü ertesi gün fiyatların çok daha yüksek olacağı düşünülüyordu. | ||
| Sembol | RM | ||
| Rentenpfennig | Rpf | ||
.jpg)
Rentenmark (Almanca: [ˈʁɛntn̩ˌmaʁk] ⓘ; RM), 15 Kasım 1923'te Weimar Almanyası'nda 1922 ve 1923 yıllarındaki hiperenflasyonu durdurmak amacıyla çıkarılan bir para birimiydi. Önceden kullanılan "kâğıt" Mark neredeyse tamamen değersiz hale gelmişti. Rentenmark, 100 Rentenpfennig'e bölünmüştü ve 1924'te Reichsmark ile değiştirildi.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]1923 yılının başlarında Fransız ve Belçika birliklerinin Ruhr’u işgal etmesinin ardından, bu olay Ruhrkampf olarak anıldı. Wilhelm Cuno'nun liderliğindeki Alman hükûmeti, pasif direniş politikası ilan ederek tepki gösterdi. Bu, Almanya'nın sanayi merkezi Ruhr bölgesindeki ekonomik faaliyetlerin neredeyse durmasına yol açtı. İşgalci yetkililer grevlere ve sabotaj eylemlerine tutuklamalar ve sınır dışı etmelerle karşılık verdi. Ruhrkampf nedeniyle yerinden edilen, gelirden mahrum kalan kişiler ve aileleri kamu gelir desteğine başvurdu. Ekonomik faaliyetlerin yavaşlamasıyla vergi gelirleri düştü. Hükûmet, ihtiyaç duyduğu fonları büyük ölçüde para basarak karşıladı. Sonuç olarak, enflasyon hızla arttı ve Papiermark döviz piyasasında serbest düşüşe geçti. Reichsbank’taki döviz rezervleri azaldı.
Hiperenflasyonun etkisini göstermesiyle, Cuno kabinesi Ağustos 1923'te istifa etti ve yerini Gustav Stresemann’ın kabinesi aldı. Stresemann, Ekim ayı başlarında kabinesini yeniden düzenlediğinde, Hans Luther Maliye Bakanı oldu. Luther, Reichsbank'tan Hjalmar Schacht ile birlikte, ekonomist Karl Helfferich'in para reformu önerilerini, Luther'in selefi Rudolf Hilferding'in fikirleriyle birleştiren bir istikrar planı geliştirdi. 13 Ekim 1923 tarihli, hükûmete mali ve ekonomik konularda kararname çıkarma yetkisi veren acil durum yasası (Ermächtigungsgesetz) sayesinde, yeni Rentenbank 15 Ekim 1923'te kuruldu.
Yeni oluşturulan Rentenmark, 15 Kasım'da eski Papiermark'ın yerini aldı. Birinci Dünya Savaşı sonrası Almanya'daki ekonomik kriz nedeniyle, para birimini destekleyecek altın mevcut değildi. Bu yüzden Luther, Helfferich'in reel mallarla desteklenen bir para birimi fikrini kullandı. Yeni para birimi, tarım ve ticaret için kullanılan arazilerle destekleniyordu. Bu araziler, 1913'te Alman savaş çabalarını finanse etmek için uygulanan servet vergisine (Wehrbeitrag) dayanan 3,2 milyar Altınmark karşılığında ipotek edildi. RM 3,2 milyar değerinde banknot basıldı. Rentenmark, bir Rentenmark'ın eski bir trilyon (1012) mark'a eşit olduğu bir oranla tanıtıldı ve bir ABD doları 4,2 Rentenmark'a eşitti.
.jpg)
Rentenmark'ı oluşturan yasa, para birimini, Nisan ve Ekim aylarında olmak üzere yılda iki kez ödenen ve beş yıl boyunca devam eden gayrimenkul ödemeleriyle destekledi. Rentenmark başlangıçta yasal para olarak kabul edilmemesine rağmen halk tarafından kabul gördü ve değeri nispeten istikrarlıydı. Yasa, kısa süre önce özelleştirilen Reichsbank'ın senetleri indirimli almaya devam etmesini yasakladı ve Papiermark'ın enflasyonu anında durdu. Reichsbank'taki Schacht'ın öncülüğündeki para politikası ve Maliye Bakanı Hans Luther'in mali politikası, Almanya'daki hiperenflasyon dönemini sona erdirdi. 30 Ağustos 1924'te yeni yasal para birimi Reichsmark oldu ve Rentenmark ile eşdeğer değerdeydi. Bu, Dawes Planı'nın uygulanmasıyla bağlantılı olarak altına dayalı bir para birimine dönüşü işaret ediyordu. Rentenbank 1924'ten sonra da varlığını sürdürdü ve banknotlar ile madeni paralar dolaşmaya devam etti. Son Rentenmark banknotları 1948'e kadar geçerliydi.
Madeni Para
[değiştir | kaynağı değiştir]Rentenmark döneminde kullanılan madeni paralar, Almanya'nın para birimini istikrara kavuşturma çabalarının bir parçası olarak tedavüle sokuldu. İlk Rentenpfennig madeni paraları 1923'te çıkarıldı ve bunlar Rentenmark'ın alt birimi olarak kullanıldı. Madeni paralar bakır ve nikel alaşımlarından yapılmıştı ve 1, 2, 5, 10 ve 50 Rentenpfennig değerlerinde basıldı.
Bu madeni paraların üzerinde Almanya'nın o dönemdeki resmi arması ve değer belirtimi yer alıyordu. Rentenpfennig paraları, eski hiperenflasyon dönemine ait kağıt paralara göre daha dayanıklı ve pratik bir çözüm sundu. 1924'te Rentenmark'ın yerini alan Reichsmark ile birlikte yeni madeni paralar basılmaya başlandı, ancak Rentenmark madeni paraları 1948'e kadar tedavülde kaldı.
Banknotlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Rentenmark banknotları, Almanya'daki hiperenflasyonu durdurmak ve ekonomik istikrarı sağlamak amacıyla 1923 yılında tedavüle sokuldu. İlk olarak 15 Kasım 1923'te eski Papiermark'ın yerini alan Rentenmark, başlangıçta altın karşılığı olmayan bir para birimiydi, ancak gerçek mal varlıklarına dayalı olarak teminatlandırılmıştı. Banknotlar, Rentenbank tarafından basıldı ve bu banknotların değerini tarım ve ticaret için kullanılan araziler destekliyordu.
Çıkarılan Rentenmark banknotları şu nominal değerlerdeydi:
- 1 Rentenmark
- 2 Rentenmark
- 5 Rentenmark
- 10 Rentenmark
- 50 Rentenmark
- 100 Rentenmark
- 500 Rentenmark
- 1000 Rentenmark
Banknotların tasarımı, dönemin ekonomik ve siyasi koşullarını yansıtırken, Alman halkı arasında hızla kabul gördü. 1924'te Reichsmark'ın yasal para birimi olarak tanıtılmasına rağmen, Rentenmark banknotları 1948'e kadar dolaşımda kaldı.
