Rexx Sineması
 Rexx sinemasının logosu | |
 Rexx sinemasının 2019 tarihli fotoğrafı | |
 | |
| Adres | Sakizgulu Sokak, 20-22, Kadikoy, Istanbul 34710 İstanbul Türkiye |
|---|---|
| Koordinatlar | 40°59′15″K 29°01′34″D / 40.98750°K 29.02611°D |
| İnşaat | |
| Açılış | 1962 |
| Kapanış | 2020 |
| Yıkılış | 2025 |
| Mimar | Maruf Önal |
| Resmî site | |
Rexx Sineması; İstanbul, Kadıköy'de, Sakızgülü sokak ve Kadife Sokak'ın kesiştiği köşede yer alan, 1962 yılında hizmete girmiş tarihi bir sinemadır.[1]
İstanbul'un en eski sinema salonlarındandır. Mimar Maruf Önal tarafından tasarlanan sinema binası, 1960'lı yılların mimari anlayışının bir örneği olan gösterişsiz, işlevsel bir yapıdır. 19. yüzyılda inşa edilen ve Afife Jale'nin sahneye ilk kez çıktığı yer olan Apollon Tiyatrosu'nun yerine inşa edilmiştir. Sinema 2025 yılında yıkılmıştır.
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Sinemanın bulunduğu arsanın tarihi 19. yüzyıla dayanır. 1800'lerin başlarında Kadıköy Rum Ortodoks Cemaati Kiliseleri Vakfı'na ait olan arsa kilise olarak değerlendirilmiştir.[1] Arsa üzerinde 1873'te Rum cemaati tarafından bir tiyatro salonu yaptırılmış ve 1960'lı yıllara kadar hizmet vermiştir. Başlangıçta Febüs olarak adlandırılan tiyatro, daha sonra Apollon Tiyatrosu adını aldı. Apollon Tiyatrosu, 1920'lerde Afife Jale’nin ilk kez sahneye çıktığı yer olması sebebiyle de tarihsel bir öneme sahiptir.[2] Salonun önünde Afife Jale'nin bir anıt heykeli yer alır.[3]
Tiyatro salonu 1932 yılında isim değiştirerek Hale Sineması adıyla işlevine devam etti.[1] 1960 yılında bina yıkıldı ve bu arsa için mimar Maruf Önal tarafından yeni bir sinema binası tasarlandı.[4] Maruf Önal, Reks Sineması’nın tasarımı sırasında Hale Sineması’nın yıkımının ardından kalan ve aslında arsa üzerinde 1800'lerde inşa edilmiş ayin mekanına ait olan horasan harçlı duvarlarla karşılaşınca, binanın çatısını bu duvarlar üzerine kurdu.[1]
Tadilattan sonra Reks Sineması adını alan yeni sinema 1962 yılında "Aşkın Günahı" filminin gösterimiyle işletmeye açıldı.[1] İşletmecisi Yordan Anas idi.[1] Yordan Anas'ın Paris'teki Grand Rex sinemasına hayranlığı nedeniyle nedeniyle Rex olarak isimlendirmek istediği sinema, Türkçede “x” harfi bulunmadığı içi "Reks" adını aldı.[1] Türkiye'nin ilke özel bale okullarından Yıldız Alpar Bale Okulu, 1964 yılından itibaren bu binada faaliyet gösterdi.[5]
Bina, 1996 ve 2006'daki tadilatlarla çok salonlu hale geldi ve adı salon sayısındaki artışı ifade etmek üzere iki x içerecek şekilde Rexx olarak değiştirildi.[6] Sinema, Mart 2020'de kapandı.[6][7] Mülk sahibi Rum Kilisesi Vakfı'nın binadan karot aldırması ve yıkımının istemesi üzerine binanın kültürel varlık olarak tescil edilmesi için mahkemeye gidildi. Bu süreçte İstanbul 5. No'lu Koruma Kurulu, Rexx Sineması'nın kültürel varlık olmadığı yönünde karar vererek yıkım isteğini onayladı. Karara itiraz eden Kadıköy Belediyesi, yapının kültürel varlık olarak tescil edilmesi gerektiğini savundu. Mahkeme süreci 2024 yılı itibarıyla devam etmektedir.[8] arşivurl = https://dipnot.tv/tr-TR/rexx-sinemasinin-yikim-sureci-basladi | arşivtarihi = 20 Şubat 2025}}</ref>
Popüler Kültür
[değiştir | kaynağı değiştir]Kadıköy Acil ve İstanbul Trip gruplarının buluştuğu, insanları genellikle kavga etmeye çağırdığı mekan olarak geçer. Her rapçinin kendine ait mekanları bulunurken Kadıköydekiler Rexx sinemasını kendi mekanları olarak belirlemişlerdir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f g Sezginalp, Pınar. "Anıların Duvarlarıyla: Maruf Önal'ın Reks Sineması". www.mimarlikdergisi.com. 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2020.
- ^ Aydın, Canan. "Rexx sadece sinema değil". www.birgun.net. 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2020.
- ^ fasikül (28 Mart 2020). "Rexx Sineması Kapanıyor mu?". Altyazı Fasikül. 23 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2021.
- ^ Ekdal, Müfid (4 Ocak 2011). "Dünden bugüne Reks Sineması". www.gazetekadikoy.com.tr. 19 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2021.
- ^ "Yıldız Alpar: Baleyi sadece sevmedim, tutsak oldum". Bi'nevi Gazete. 24 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2022.
- ^ a b "Kadıköy'ün orta yeri sinema". 1+1 Express. 9 Aralık 2020. 26 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2021.
- ^ "Kapanma kararı alan Rexx Sineması hakkında açıklama". NTV. 31 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2021.
- ^ "Rexx'in akıbeti belli değil". Milliyet. 24 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2024.