Raynaud fenomeni
| Raynaud fenomeni | |
|---|---|
| Diğer adlar | Raynaud, Raynaud hastalığı, Raynaud fenomeni, Raynaud sendromu[1] |
 | |
| ellerde Raynaud fenomeni | |
| Telaffuz |
|
| Olağan başlangıcı | 15-30 yaşında, tipik olarak dişiler[2][3] |
| Uzmanlık | Romatoloji |
| Komplikasyon | cilt yaraları, kangren[4] |
| Risk faktörü | Eğer ikincil reynaud ise; ateroskleroz, kriyoglobulinemi,
incinme, beta blokerler, klonidin ve antimigren ilaçları, ergotamin ve metisergit gibi bazı ilaçlara karşı reaksiyonlar, romatizmal eklem iltihabı, sistemik skleroz (skleroderma), az çalışan tiroid bezi. Eğer birincil reynaud ise duygusal stres ve soğuk ( hipotiroidizm ) [4] |
| Tanı | Belirtilere dayanarak[2] |
| Sıklık | insanların %4'ü[2] |
Raynaud fenomeni ya da Raynaud olgusu, soğuk veya duygusal stresle tetiklenen genellikle parmak uçlarında görülen, tekrarlayıcı vazospastik ataklarla karakterize bir dolaşım bozukluğudur. Bu ataklar sırasında parmaklarda tipik olarak solukluk, morarma ve kızarma şeklinde renk değişiklikleri ortaya çıkar.[5]
Türleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Birincil (primer) reynaud – durum kendi kendine geliştiğinde oluşur, nedeni soğuk ve benzeri olaylardır. (bu en yaygın tiptir)
- İkincil (sekonder) reynaud – başka bir sağlık durumundan kaynaklandığından (Nadirdir ve skleroderma gibi hastalıklar, incinmeler, tepkimeler tarzı sonuçlar yüzünden oluşur.)
Raynaud fenomeni (telaffuzu reɪnoʊz /, bizdict: ra · noz ') olarak da bilinen ve adını ilk olarak 1862'de doktora tezinde tanımlayan doktor Auguste Gabriel Maurice Raynaud'dan alan Raynaud sendromu, küçük arterlerin spazmının arteriyolleri sonlandırmak için kan akışının azalmasına neden olduğu tıbbi bir durumdur.[1] Tipik olarak, parmaklar ve daha az yaygın olarak ayak parmakları tutulur.[1] Nadiren burun, kulaklar veya dudaklar etkilenir.[1] Epizodlar klasik olarak etkilenen parçanın önce 'beyaz' ve sonra maviye dönmesiyle sonuçlanır.[4] Genellikle "uyuşma" veya ağrı oluşur.[4] Kan akışı geri döndüğünde, alan kırmızıya döner ve yanar.[4] Bölümler genellikle birkaç dakika sürer ancak birkaç saat sürebilir.[4]
Bölümler tipik olarak soğuk veya duygusal stres tarafından tetiklenir.[4] "İdiyopatik" olarak da bilinen birincil Raynaud hastalığı, spontan, nedeni bilinmeyen ve başka bir hastalıkla ilgisi olmadığı anlamına gelir. İkincil Raynaud başka bir durumun sonucu olarak ortaya çıkar ve başlangıç yaşı daha fazladır; epizodlar yoğun ağrılıdır ve asimetrik olabilir ve cilt lezyonları ile ilişkili olabilir.[2] İkincil Raynaud'lar, skleroderma veya lupus gibi bir bağ dokusu bozukluğu, el yaralanmaları, uzun süreli titreşim, sigara içme, tiroid sorunları ve doğum kontrol hapları gibi bazı ilaçlar nedeniyle ortaya çıkabilir.[6] Tanı tipik olarak semptomlara dayanır.[2]
Birincil tedavi soğuktan kaçınmaktır.[2] Diğer önlemler arasında nikotin veya "uyarıcı" kullanımının kesilmesi yer alır.[2] İyileşmeyen vakaların tedavisine yönelik ilaçlar arasında “kalsiyum kanal blokerleri” ve iloprost bulunur.[2] Çok az kanıt alternatif tıbbı destekliyor.[2] Şiddetli hastalık, nadir durumlarda komplikasyonlara, özellikle cilt yaralarına veya kangrene yol açabilir.[4]
İnsanların yaklaşık% 4'ü bu duruma sahiptir.[2] Birincil formun başlangıcı tipik olarak 15 ila 30 yaş arasındadır ve kadınlarda daha sık görülür.[2][3] İkincil form genellikle yaşlı insanları etkiler.[3] Her iki form da soğuk iklimlerde daha yaygındır.[3]
Olası Sebepler
[değiştir | kaynağı değiştir]Irsi damar hastalıkları ve özellikle sigara ile tütüne bağlı oluşan damar dolaşım hastalıkları en başta gelen sebeplerdendir. Bunun yanı sıra, uzun süre kullanılan çeşitli ilaçların yan etkisiyle (özellikle de kemoterapi sürecinde uygulanan ağır ilaçların uzuvlardaki kılcal damarlarda birikmesine bağlı olarak) gelişebildiği de gözlemlenmiştir.
Tanı
[değiştir | kaynağı değiştir]Damar hastalıklarına bağlı dolaşım bozukluğu veya damar tıkanıklığına bağlı olarak gelişebilmektedir.
Raynaud fenomeni genel hatlarıyla 2 kategoride değerlendirilebilinir:
1. Seviye: Ortam ısısına duyarlı parmak uçlarında soğuğa bağlı parmak uçlarında hissizlik soğuk ortamlarda el ve ayak parmakları beyaz ve mora çalan renk alırlar ve geçici uyuşmalar olur.
2. Seviye: İleri seviye kuru kangren, doku çürümesine sebep olabilecek düzeyde
Tedavi
[değiştir | kaynağı değiştir]Önleyici Tedavi Yöntemleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Sigara gibi tütün ürünlerinin kullanmaktan kesinlikle vazgeçmeli, böyle ortamlardan mümkün olduğunca uzak durmalı.
Fiziksel ortam
[değiştir | kaynağı değiştir]- Soğuktan ve soğuk ortamlardan kaçınmalı. Soğuğa çıkmadan önce özellikle eldiven ve kalın çorap giyilmelidir. Özellikle deri ve cilt tipine uygun soğuktan ellerin çatlamasını önleyici yağ bazlı kremler kullanabilir.
- Ilık ve üzeri Isıtılmış odalarda durmalı, sıcak suyla banyo yapmalı.
- Klimalı veya havası soğutulmuş ortamlardan, soğuğa maruz buzdolaplarından bir şey alırken eldiven kullanmalı.
Psikolojik ortam
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kişi kendini aşırı üzüntü, heyecan ve korku gibi stres artırıcı bir ruh haline girmemeli, gevşeme teknikleri ve kendini kasmadan rahatlamayı öğrenmeli.
Tedavi
[değiştir | kaynağı değiştir]Hastanın yaşam kalitesini bozucu ve rahatsız edici düzeyde olması halinde; kalsiyum kanal blokeri ile alfa blokerler fayda sağlayabilir. Çok şiddetli vakalarda sempatektomi adı verilen cerrahi işlem uygulanabilir.
Hastalık çok nadir olarak ilerleyebilir, ilerleme durumunda trofik bozukluk (damara bağlı gölgesel beslenememe durumu) ve doku nekrozu kuru kangrenlerin oluşumuna sebep olabilir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d "What Is Raynaud's?". NHLBI. 21 March 2014. 4 October 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 October 2016.
- ^ a b c d e f g h i j k Wigley, FM; Flavahan, NA (11 Ağustos 2016). "Raynaud's Phenomenon". The New England Journal of Medicine. 375 (6): 556-65. doi:10.1056/nejmra1507638. PMID 27509103.
- ^ a b c d "Who Is at Risk for Raynaud's?". NHLBI. 21 March 2014. 5 October 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 October 2016.
- ^ a b c d e f g h "What Are the Signs and Symptoms of Raynaud's?". NHLBI. 21 March 2014. 5 October 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 October 2016.
- ^ Haque, Ashraful; Hughes, Michael (Kasım 2020). "Raynaud's phenomenon". Clinical Medicine (London, England). 20 (6): 580-587. doi:10.7861/clinmed.2020-0754. ISSN 1473-4893. PMC 7687329
. PMID 33199324.
- ^ "What Causes Raynaud's?". NHLBI. 21 March 2014. 4 October 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 October 2016.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Overview at National Institutes of Health
- Overview at Medical College of Wisconsin
- Raynaud's Disease at healthatoz.com
- YouTube'da Raynaud's Phenomenon
- YouTube'da Raynaud's Disease
- YouTube'da videosu
- What Is Raynaud's Disease26 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at National Heart, Lung, and Blood Institute
- Raynaud's Disease28 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at Mayo Clinic
- Raynaud's & Scleroderma Association, a national charity and self help organisation, committed to supporting patients and carers who have these conditions6 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Bakst R, Merola JF, Franks AG, Sanchez M (Ekim 2008). "Raynaud's phenomenon: pathogenesis and management". Journal of the American Academy of Dermatology. 59 (4). ss. 633-53. doi:10.1016/j.jaad.2008.06.004. PMID 18656283.
| Sınıflandırma | |
|---|---|
| Dış kaynaklar |
