Rodezya ve Nyasaland Federasyonu
Rodezya ve Nyasaland Rodezya ve Nyasaland Federasyonu | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 Ağustos 1953-31 Aralık 1963 | |||||||||||||||||
.svg) Bayrak
.svg) Arma
| |||||||||||||||||
.svg) Rodezya ve Nyasaland Federasyonu | |||||||||||||||||
| Başkent | Salisbury | ||||||||||||||||
| Yaygın dil(ler) | İngilizce | ||||||||||||||||
| Hükûmet | Anayasal monarşi | ||||||||||||||||
| Monarşi | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Başbakan | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Para birimi | Pound | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Rodezya ve Nyasaland Federasyonu veya bilinen diğer adıyla Orta Afrika Federasyonu,[1] 1 Ağustos 1953'te oluşturulan ve Britanyalı göçmenlerin egemenliğindeki Güney Rodezya kolonisi ile İngiliz Sömürgeler Bakanlığı'nın denetimindeki Kuzey Rodezya ve Nyasaland topraklarını içine alan siyasi birim. 31 Aralık 1963'te dağılmıştır.
1920'lerde Kuzey ve Güney Rodezya'daki Avrupalı göçmenler, siyahların ezici sayısal üstünlüğü karşısında, ortak bir yönetim oluşturmaya çalıştılar. Ama siyahların tepkisinden çekinen Britanyalı Sömürgeler Bakanlığı onların bu girişimlerini engelledi. II. Dünya Savaşı'ndan sonra, Güney Rodezya'da imalat sanayinin gelişmesi ve beyaz göçünün önemli ölçüde artması, ayrıca Kuzey Rodezya'da önemli bakır yataklarının bulunması, beyaz önderleri toprak birliği için daha yoğun çaba harcamaya yöneltti. Onlara göre toprak birliğinin oluşturulması, ekonomi pazarın genişlemesini ve özellikle Nyasaland'daki siyah işgücünün rahatça kullanılabilmesini sağlayacaktı. Sonuçta Birleşik Krallık hükûmeti, bölge ekonomisini güçlendireceği ve çok ırklı bir devlete yol açacağı düşüncesiyle federasyonun oluşturulmasını kararlaştırdı. Ama Güney Rodezya'nın egemenliğinden çekinen Kuzey Rodezya ve Nyasaland'daki siyahlar, federasyona kesin olarak karşı çıktılar. Federasyon 1950'ler boyunca büyük ölçüde güneydeki beyaz nüfusun yararına bir politika izledi.
Siyahlar arasındaki huzursuzluğun artması sonucunda 1959'da, Nyasaland'daki milliyetçi hareketin önderliğinde yaygın eylemler baş gösterdi. Bunun üzerine olağanüstü durum ilan edilerek çok sayıda siyah tutuklandı. Ama bu gelişmeler İngiliz hükûmetini, iktidarı siyah çoğunluğa devretmeye yöneltti. 6 Temmuz 1964'te Malavi, 24 Ekim 1964'te ise Zambiya bağımsızlıklarını kazandılar.
Federasyonunun dağılması sonucu Güney Rodezya'da bulunan beyaz azınlık siyahi nüfus ile iktidarı paylaşmaması nedeniyle bağımsızlık elde edememiştir. Bu kararda Britanya'nın sahip olduğu çoğunluk olmadan bağımsızlık yok (İngilizce:No independence before majority rule) düşüncesi etkisini göstermiştir.[2] Tüm bu gelişmelere rağmen bölge Kasım 1965'te tek taraflı olarak Rodezya adıyla bağımsızlık ilan etmiştir. Rodezya'nın bağımsızlık ilanından 15 yıl sonra 1980'de bağımsızlığını Zimbabve adı ile ilan ederek burada da siyahilerin iktidara gelme olanağı sağlanmıştır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Patrick Keatley: The Politics of Partnership. The Federation of Rhodesia and Nyasaland (= Penguin African Library. Band 5). Penguin Books, Harmondsworth 1963, S. 142.
- ^ House of Commons Hansard 29 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 20 Aralık 1966
