Safiye Erol
| Safiye Erol | |
|---|---|
| Doğum | 2 Ocak 1902 Uzunköprü, Edirne |
| Ölüm | 7 Ekim 1964 (62 yaşında) İstanbul |
| Defin yeri | Karacaahmet Mezarlığı, İstanbul |
| Meslek | Yazar |
| Resmî site | |
Safiye Erol (2 Ocak 1902, Uzunköprü, Edirne - 7 Ekim 1964, İstanbul), Türk yazardır.
Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının önemli kadın yazarlarındandır. Psikolojik ve otobiyografik özellikler taşıyan romanlar yazmıştır.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Safiye Erol, 2 Ocak 1902 tarihinde Edirne'nin Uzunköprü ilçesinde doğdu. Makedonya’dan göç etmiş bir ailenin kızıdır. Annesi Bektaşî dervişesi Emine İkbal Hanım, babası Uzunköprü Belediyesi'nde kâtip olan Sami Bey'dir.[1]
Ailesi 1906’da İstanbul'a taşındı.[2] İlköğrenimden sonra önce bir Fransız mürebbiye okuluna, ardından önce Haydarpaşa'daki Alman okuluna, daha sonra da İstanbul Alman Lisesi'ne devam etti. 1917 yılında Türk-Alman Derneği’nin aracılığı ile eğitimine devam etmek için Almanya'ya gönderildi. 1919’da Lübeck'te "Freesesche Höhere Mädchenschule" isimli özel ve yatılı bir kız lisesinden mezun oldu.[3] Münih'te Ludwig Maximilian Üniversitesi'nde felsefe ve edebiyat okudu. Bu dönemde ilk yazılarını Almanca bir dergiye yazdı. Bu eserler Leyla ile Mecnun ve Büyücü Masalı adlı hikâyelerdir. 1926'da Arapça şiirlerde kullanılan çiçek isimlerinin sembolik değerini irdelediği ”Arapça’da Çiçek Adları” isimli tezi ile şarkiyat alanında doktor ünvanı aldı[4] ve İstanbul'a döndü.
Yurda dönüşünden sonra Millî Mecmua ve Her Ay gibi dergilerde kadın sorunlarına ağırlık veren makaleler yayımladı. “Safiye Sami” ismi ile tercümeler yaptı. “Dilara” adını kullanarak öyküler yazdı. Politika ile ilgilendi ve CHP'nin faaliyetleri içinde yer aldı. İstanbul Belediyesi'nde Meclis Üyesi oldu.[4] 1931 yılında Deniz Kuvvetleri'nde çarkçıbaşı olarak görev yapan Nurettin Erol ile evlendi. Çocuğu olmayan Safiye Erol, bu yıllarda kız kardeşi Refiye Hanım'ı kaybedince, yeğeni Aydın'ı nüfus kaydına geçirdi.
1938'de ilk romanı Kadıköyü'nün Romanı yayımlandı. Aynı yıl Cumhuriyet'te tefrika edilmeye başlayan Ülker Fırtınası 1944'te roman olarak basıldı. 1941'de Selma Lagerlöf'den Portugaliye İmparatoriçesi ve 1945'te Friedrich de la Motte Fouqué'den Su Kızı isimli tercümeleri yayınlandı. Ciğerdelen adlı en tanınan romanının ilk baskısı 1946'da yapıldı. 1943 yılında Belediye meclisi üyeliği yapmasının yanısıra İstanbul Fetih Cemiyeti, Türkiye Kadınlar Dayanışma Birliği birçok sivil toplum kuruluşunda da çeşitli dönemlerde görev almıştır.
1947'de Samiha Ayverdi ile tanıştı. Samiha Hanım aracılığıyla, onun mürşîdi Kenan Rıfaî ile tanıştı ve kendisine intisâp etti. Kenan Rıfâî'nin vefatından sonra, mürşîdi hakkında üç bölümlük bir felsefî inceleme hazırladı. Bu çalışma, Kenan Rifâî ve Yirminci Asrın Işığında Müslümanlık kitabında yer aldı.
1955'te Tercüman gazetesinde son romanı olan Dineyri Papazı tefrika edildi. Asr-ı Saadet'i anlatan yazıları 1962 yılında Yeni İstanbul gazetesinde yayınlandı; Çölde Biten Rahmet Ağacı adıyla kitap haline getirildi.
Hikâyelerinde aşkı anlatmayı kendisine ilke edinen yazar, Doğu ve Batı'nın geleneğini bir arada harmanladığı bir yaz üslubu benimsemiştir. Genelde bireyler arasında aşk duygusu üzerinden olay örgüsüne başlayan Erol, eserlerini genelde ilahi aşka ulaşmak kavramıyla tamamlamayı tercih etmiştir. Kadın karakterleri ön planda tutmasıyla bilinir, feminist bir anlatı temellendirmiştir.[5]
Safiye Erol, 1 Ekim 1964 tarihinde İstanbul'da öldü. Naaşı, Üsküdar'da Karacaahmet Mezarlığı'na defnedildi.
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Roman
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kadıköyü’nün Romanı (1938)
- Ülker Fırtınası (1944)
- Ciğerdelen (1946)
- Dineyri Papazı (1955)
Makale
[değiştir | kaynağı değiştir]- Çölde Biten Rahmet Ağacı (1962)
- Makaleler (Kitaplaştırılmış yazıları)
Öykü kitabı
[değiştir | kaynağı değiştir]- Leylâk Mevsimi
- Metrûk Yalıda Bir Gece
- Aleksandra Filipovna
- İlk Efendim, Pomak Ali Efendi
- Laz Sıdkı'nın Florya'da Hovardalığı
- Leylâk Mevsimi
- Dört Kişi
Hakkında Yazılanlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Safiye Erol Kitabı, Mehmet Nuri Yardım, Benseno Yayınları, 2003.
- Safiye Erol'un Romanları Üzerine Bir İnceleme, Erdoğan Erbay, Suna Yayınları, 2005.
- Hakkında yazılan inceleme ve makaleler 29 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Safiye Erol'un romanları üzerine bir inceleme 23 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Yasemin Sürmeli Savcan, Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir, 2005.
- ^ Günbal ile Safiye Erol Üzerine 12 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Oğuz Çetinoğlu, Önce Vatan gazetesi, 21.01.2012.
- ^ Dr. Safiye Erol 20 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Kubbealti Vakfı web sitesi.
- ^ a b Vatanını Aşka Tercih Eden Yazar:Safiye Erol 12 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Seval Günbal, medeniyetimiz.com sitesi.
- ^ Sözlüğü, Türk Edebiyatı İsimler. "Safiye Erol". teis.yesevi.edu.tr. 17 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2025.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;teis.yesevi.edu.trisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
- 1902 doğumlular
- Uzunköprü doğumlular
- 1964'te ölenler
- İstanbul ilinde ölenler
- Özel Alman Lisesinde öğrenim görenler
- Karacaahmet Mezarlığı'na defnedilenler
- 20. yüzyıl Türk kadın yazarları
- Türk kadın roman yazarları
- Cumhuriyet Halk Partisi mensubu siyasetçiler
- İstanbul Büyükşehir Belediyesi meclis üyeleri
- Marburg Üniversitesinde öğrenim görenler
- Münih Ludwig Maximilian Üniversitesinde öğrenim görenler