Sahra çalısı
| Sahra çalısı | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||||
| Selaginella lepidophylla (Hook. & Grev.) Spring, in C.F.P.von Martius & auct. suc. (eds.), Fl. Bras. 1(2): 26 (1840).
| |||||||||||||||||
Sahra çalısı (Selaginella lepidophylla) ya da diriliş bitkisi, Selaginella cinsine mensup bir damarlı bitki türü. Sahra çalısı uzun yıllar boyunca kurak çöl ortamlarında sağ kalabilir ve bu durumda kütlesinin yalnızca %3'ünü koruyana kadar kurur. Yaşam koşulları çok zorlaştığında, bitkinin hayatta kalma mekanizması yavaş yavaş kurumasına izin verir, yaprakları kahverengiye döner ve kıvrılır, bitkiye bir top görünümü verir, tüm metabolik fonksiyonları minimuma indirilir. Kuraklık durumu arttığında kökleri zeminden kurtularak serbest "tumbleweed" "taklacı bitki" hale geçer, esen rüzgârların etkisi ile kurak zeminde sürüklenir. Ne kadar kuru ya da zarar görmüş olursa olsun, yapraklarının özel biyolojik yapısı nedeniyle bitki ölümünden yıllar sonra bile suyu emme ve kendini açma yeteneğini korur.[1]
Çoğalması
[değiştir | kaynağı değiştir]Sahra çalısı sporlar ile çoğalır, yapısında tohum veya çiçek bulunmaz, kurak ortamda serbest sürüklenen bitki nemli ortama maruz kaldığında kıvrılan dallarını açarak sporların dökülmesine olanak sağlar, böylece dökülen sporların nemli ortamda hayat bulması sağlanır.[2]
Adlandırmalar
[değiştir | kaynağı değiştir]Diğer bilinen isimleri Taş çiçeği, Eriha gülü, Diriliş bitkisi, Dinozor bitkisi, Doradilla[3]
Selaginella lepidophylla, Anastatica ile karıştırılmamalıdır . Her iki tür de diriliş bitkileridir ve taklacı bitkileri oluşturur . Onlar, İncil'deki Jericho (Eriha) kentine atıfta bulunarak "Eriha'nın gülü" adını paylaşırlar.
Kimyasal yapısı
[değiştir | kaynağı değiştir]Bitki su yokluğunda uyku durumuna geçer, çözünen madde olarak işlev gören kristalize bir şeker olan trehalozu sentezleyerek kurutma sırasında doku ve hücre hasarını önler . Çözünmüş tuzlar, su buharlaşırken bitki dokularında yoğunlaşır. Bitkinin ürettiği trehaloz, buharlaşan suyun yerine etki ederek, tuzların zarar vermesini engeller ve aşırı tuzluluk nedeniyle ölüme karşı koruma sağlar. S. lepidophylla ayrıca trehaloz ile aynı işleve sahip maddeler olan betainleri kullanır.[4]
Bitki dokularına su verildiğinde, şeker kristalleri çözülür ve bitkinin metabolizması o zamana kadar felç olan yapısını tekrar aktif hale getirir. Ölü gibi görünen yapraklar yeşile döner ve açılır.[5]
Kullanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Sahra çalısı bitkisel bir ilaç olarak kullanılmıştır. Bir çorba kaşığı kurutulmuş malzemenin sıcak suda demlenmesiyle infüzyon yapılır ve elde edilen çay, soğuk algınlığı ve boğaz ağrısını tedavi etmek için bir antimikrobiyal olarak kullanılır. Meksika'da Sahra Çalısı diüretik olarak satılmaktadır. Kadınlar, doğumu kolaylaştırmak için bitkinin ıslatıldığı suyu içerler. Bitkinin suda açılma hızı, doğumun kolay mı yoksa zor mu olacağının bir göstergesi olarak yorumlanır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Mickel, JT & AR Smith. 2004. The Pteridophytes of Mexico. Mem. New York Bot. Gard. 88: 1-1054.
- ^ Ahmad Rafsanjani, Veronique Brulé, Tamara L. Western and Damiano Pasini, " Hydro-Responsive Curling of the Resurrection Plant Selaginella lepidophylla ", Scientific Reports, Vol. 5January 27, 2015
- ^ "ITIS Standard Report Page: Selaginella lepidophylla". Itis.gov. Retrieved 2012-02-09
- ^ Davidse, G., M. Sousa Sánchez & S. Knapp. 1995. Psilotaceae to Salviniaceae. 1: i-xxi, 1-470. In G. Davidse, M. Sousa Sanchez & AO Chater (eds.) Fl. Mesoamer .. National Autonomous University of Mexico, Mexico City
- ^ Correll, DS & MC Johnston. 1970. Man. Vasc. Pl. Texas i-xv, 1-1881. The University of Texas at Dallas, Richardson.