Sait Köknar
Sait Köknar | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1901 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 17 Ocak 1944 (43 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Ölüm sebebi | Verem |
| Defin yeri | Merkezefendi Mezarlığı, İstanbul |
| Meslek | Oyuncu, dublaj sanatçısı |
| Etkin yıllar | 1928-1944 |
| Çocuk(lar) | Ergun Köknar |
Sait Köknar (1901, İstanbul - 17 Ocak 1944, İstanbul), Türk tiyatro ve sinema oyuncusu.
Mınakyan, Şark ve Darülbedayi topluluklarında oyunculuk yaptı. 1928'den itibaren sinema filmlerinde rol aldı. Henüz kariyerinin başındayken bir film çekiminde geçirdiği bir trafik kazasında yüzü parçalandı ve oyunculuğu bırakmak zoruna kaldı. Darülbedayi'de "sahne amirliği" yapan ilk kişi olarak sahne arkasında hizmet verdi.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]1901'de İstanbul'da doğdu.[1] Deniz Yolları'nda çalıştı.[kaynak belirtilmeli] Mınakyan, Şark ve Darülbedayi topluluklarında sahneye çıktı.[2] Tuluat sahnelerinde "Dalyan Sait" olarak tanındı. Kendi adına bir topluluk kurdu. Daha sonra ise 1929 yılında Şehir Tiyatrosu’na girdi. Lüküs Hayat’taki "Paşa" rolü ile ünlendi.[3]
1928 yılında, Muhsin Ertuğrul’un yönettiği, Milli Mücadele'yi konu alan Ankara Postası adlı sessiz filmde rol alarak sinema oyunculuğuna başladı. Ardından Türk sinemasının ilk polisiye filmi olan ve sesli olarak çekilen, yine Muhsin Ertuğrul'un yönettiği, Kaçakçılar da rol aldı. Her iki filmde de "Dalyan" namı ile anılan kötü karakteri canlandırdı.
Kaçakçılar filminin çekimleri sırasında, 11 Kasım 1929'da meydana gelen otomobil kazası sonucu yüzü parçalandı ve ölümden döndü.[4] Olayda tuluat sanatçısı Arşak Karakaş hayatını kaybetti, aracın sürücüsü Talat Artemel hafif yaralandı.[5] Bu kaza Türk sinemasında film setinde yaşanan ve kayıt altına alınan ilk iş kazası olarak sinema tarihine geçti.[6]
Köknar, kazadan sonra geçirdiği estetik ameliyatlara rağmen Darülbedayi'de oyunculuğu bırakmak zorunda kaldı. Muhsin Ertuğrul onu sahne arkasında "sahne amiri" olarak görevlendirdi. O zamana kadar kullanılmamış olan bu görev, zamanla kurum için çok önemli bir sahne arkası görevi haline gelmiştir.[7]
Sait Köknar, sonraki yıllarda Muhsin Ertuğrul'un çektiği Aysel Bataklı Damın Kızı (1934), Nasrettin Hoca Düğünde (1940), Akasya Palas (1940), Kıskanç (1942) gibi filmlerde de rol aldı. 1934'te oğlu Ergun doğdu.[8]
Köknar, film seslendirmeleri de yaptı; Ses, Marmara, Halil Kamil Dublaj Stüdyoları’nı yönetti. İçine düştüğü buhran sonucu vereme yakalandı;[kaynak belirtilmeli] Arabacının Kızı Dünyaşka filminin seslendirmesini yaptığı sırada, 17 Ocak 1944 tarihinde öldü.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Sait Köknar". Türk Sineması Araştırmaları. 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2016.
- ^ "Sait Köknar". Sinemalar. 13 Haziran 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2025.
- ^ Baş, Selma (2011). "Hikmet Feridun Es'in Akşam Gazetesindeki Yazılarında İstanbul'un Kültür ve Sanat Hayatı"" (PDF). Yüzüncü Yıl üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi.
- ^ ""Kaçakçılar" filmi çevrilirken...". Vakit. 13 Kasım 1929. s. 1.
- ^ "Muhsin Ertuğrul ve Sinema (Bölüm 2)". Sinemantik. 3 Ocak 2025. 6 Ağustos 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2025.
- ^ Gürcanlı, Emre (25 Ekim 2014). "Dizi ve Sinema Setlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği (1): Hiçbir şey sanıldığı gibi değil!". İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2025.
- ^ Tuncay, Murat (1 Eylül 2010). "ürk Tiyatrosunda Sahne Arkası Etiğin Gelişimi ve Muhsin Ertuğrul". Tiyatro Araştırmaları Dergisi. 29 (29): 81-144. doi:10.1501/TAD_0000000241. ISSN 1300-1523.
- ^ "Mahir, bilge ve sevecen: Ergun Köknar". Dünya. 10 Eylül 2015. 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2016.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özgül, Yalçın. Türk Sinema Filmleri Ansiklopedisi 1914-1920.