Salvia divinorum
| Salvia divinorum | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||||
| Değerlendirilmedi (IUCN 3.1) | |||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||
| Salvia divinorum Epling & Játiva, Bot. Mus. Leafl. 20: 75 (1962) | |||||||||||||||
Salvia divinorum, Salvia cinsine bağlı bir bitki türüdür.[1][2]
Salvia divinorum, Lamiaceae (ballıbabagiller) familyasına ait, halüsinojenik etkileriyle bilinen bir bitkidir. Halk arasında bilgelik adaçayı, şaman adaçayı veya ilahi adaçayı olarak da adlandırılır. Meksika'nın Sierra Mazateca bölgesinde yetişir ve yerli halk tarafından geleneksel olarak şifalı ve dini ritüellerde kullanılır. Bitkinin aktif bileşeni salvinorin A, güçlü bir psikodelik bileşik olup kappa-opioid reseptörlerini etkileyerek kısa süreli ve yoğun bilinç değişikliklerine yol açar.[3]
Botanik Özellikler
[değiştir | kaynağı değiştir]Salvia divinorum, 1 ila 2 metreye kadar uzayabilen, geniş ve parlak yeşil yapraklara sahip bir bitkidir. Morumsu-beyaz çiçekleri nadiren açar ve çoğunlukla vejetatif üreme yoluyla çoğalır. Doğal yaşam alanı olan Meksika'nın tropikal ormanlarında nemli ve gölgeli alanlarda yetişir.[4]
Genel Özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Aile: Lamiaceae (Ballıbabagiller)
- Cins: Salvia
- Tür: S. divinorum
- Menşei: Meksika (Oaxaca, Sierra Mazateca)
- Yetişme Alanı: Nemli, gölgeli ormanlar
- Çoğalma: Vejetatif (tohumla çoğalması nadirdir)
Etken Madde: Salvinorin A
[değiştir | kaynağı değiştir]Salvinorin A, Salvia divinorum'un ana psikoaktif bileşenidir ve şimdiye kadar keşfedilen en güçlü doğal halüsinojenlerden biridir. LSD, psilosibin ve DMT gibi klasik serotonerjik halüsinojenlerden farklı olarak kappa-opioid reseptörlerini hedef alır. Bu durum, deneyimlenen etkilerin diğer psikodelik maddelerden farklı olmasını sağlar.[5]
Salvinorin A’nın Özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kimyasal sınıf: Diterpenoid
- Etkime mekanizması: Kappa-opioid reseptör agonisti
- Etkileri: Yoğun görsel ve işitsel halüsinasyonlar, zaman algısında bozulma, beden dışı deneyimler
- Bağımlılık potansiyeli: Düşük, ancak güçlü etkileri nedeniyle riskli olabilir[6]
Kullanımı ve Etkileri
[değiştir | kaynağı değiştir]Mazatec şamanları Salvia divinorum'u dini ve şifalı ritüellerde kullanmıştır. Genellikle çiğnenerek, çay olarak tüketilerek veya tütün gibi yakılarak kullanılır. Modern kullanıcılarsa genellikle buharlaştırarak (vape) veya dumanını doğrudan soluyarak tüketir.[7]
Etkilerinin Süresi ve Şiddeti
[değiştir | kaynağı değiştir]- Tüketim şekline bağlı olarak etkiler 30 saniye ila 1 dakika içinde başlar.
- Sigara veya buharlaştırma yoluyla alındığında etkiler 5-15 dakika sürer.
- Çiğnenerek veya çay olarak tüketildiğinde etkiler daha hafif ve uzun süreli olabilir.
Ana Etkiler:
- Gerçeklik algısında ciddi bozulma
- Zamanın durması veya farklı akması hissi
- Beden dışı deneyimler
- Yoğun içsel vizyonlar ve halüsinasyonlar
- Depersonalizasyon ve dissosiyatif etkiler
Yan Etkiler:
- Baş dönmesi ve mide bulantısı
- Kaygı ve paranoya hissi
- Korku veya kontrol kaybı hissi
- Motor koordinasyon kaybı
Tarihçe ve Geleneksel Kullanım
[değiştir | kaynağı değiştir]Salvia divinorum, Mazatec halkı tarafından yüzyıllardır şamanik ritüellerde ve tıbbi amaçlarla kullanılmaktadır. Şamanlar, bitkiyi özellikle kehanet, ruhsal rehberlik ve hastalıkları teşhis etmek için kullanmışlardır. Geleneksel olarak yapraklar çiğnenerek tüketilir ve genellikle bir su infüzyonu hazırlanır.[8]
Yasal Durum
[değiştir | kaynağı değiştir]Salvia divinorum, farklı ülkelerde farklı yasal düzenlemelere tabidir:
- ABD: Bazı eyaletlerde yasaklanmıştır, ancak federal düzeyde düzenlenmemiştir.
- Kanada: Kontrollü madde olarak sınıflandırılmıştır.
- Avrupa: Birçok ülkede yasaklanmıştır (Almanya, Fransa, İtalya, İspanya vb.).
- Türkiye: Uyuşturucu Madde Kullanımı ve Kaçakçılığına İlişkin Kanun kapsamında kontrol altında olabilir. Ancak, yasallığına dair açık bir mevzuat bulunmamaktadır.[9]
Bilimsel Araştırmalar ve Potansiyel Kullanım Alanları
[değiştir | kaynağı değiştir]Son araştırmalar, Salvinorin A'nın aşağıdaki alanlarda terapötik potansiyeli olabileceğini göstermektedir:
- Depresyon ve Anksiyete: Kappa-opioid reseptörleri üzerindeki etkisi nedeniyle bazı ruhsal hastalıkların tedavisinde kullanılma potansiyeli vardır.
- Ağrı Yönetimi: Kronik ağrı tedavisinde etkili olabileceği öne sürülmektedir.
- Bağımlılık Tedavisi: Opioid bağımlılığına karşı tedavi amaçlı kullanılma olasılığı araştırılmaktadır.[10]
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Salvia divinorum ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Vikitür'de Salvia divinorum ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "GBIF". 8 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2024.
- ^ "Salvia divinorum Epling & Játiva | Plants of the World Online | Kew Science". Plants of the World Online (İngilizce). 19 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2021.
- ^ Roth, Bryan L.; Baner, Karen; Westkaemper, Richard; Siebert, Daniel; Rice, Kenner C.; Steinberg, SeAnna; Ernsberger, Paul; Rothman, Richard B. (21 Ağustos 2002). "Salvinorin A: A potent naturally occurring nonnitrogenous κ opioid selective agonist". Proceedings of the National Academy of Sciences. 99 (18): 11934-11939. doi:10.1073/pnas.182234399. ISSN 0027-8424.
- ^ Prisinzano, Thomas E. (2005). "Psychopharmacology of the hallucinogenic sage Salvia divinorum". Life Sciences. 78 (5): 527-531. doi:10.1016/j.lfs.2005.09.008. ISSN 0024-3205.
- ^ Johnson, Matthew W.; MacLean, Katherine A.; Reissig, Chad J.; Prisinzano, Thomas E.; Griffiths, Roland R. (2011). "Human psychopharmacology and dose-effects of salvinorin A, a kappa opioid agonist hallucinogen present in the plant Salvia divinorum". Drug and Alcohol Dependence. 115 (1-2): 150-155. doi:10.1016/j.drugalcdep.2010.11.005. ISSN 0376-8716.
- ^ González, Débora; Riba, Jordi; Bouso, José Carlos; Gómez-Jarabo, Gregorio; Barbanoj, Manel J. (2006). "Pattern of use and subjective effects of Salvia divinorum among recreational users". Drug and Alcohol Dependence. 85 (2): 157-162. doi:10.1016/j.drugalcdep.2006.04.001. ISSN 0376-8716.
- ^ Giroud, C; Felber, F; Augsburger, M; Horisberger, B; Rivier, L; Mangin, P (2000). "Salvia divinorum: an hallucinogenic mint which might become a new recreational drug in Switzerland". Forensic Science International. 112 (2-3): 143-150. doi:10.1016/s0379-0738(00)00180-8. ISSN 0379-0738.
- ^ Gurlek, Feridun; TaAAdemir, Eyyup; Teker, Tufan (2017). "Salvia Divinorum: A Case Report". Fermentation Technology. 07 (02). doi:10.4172/2167-7972.1000340. ISSN 2167-7972.
- ^ Drug Enforcement Administration (DEA), SAGE Publications, Inc., 20083 Mart 2025
- ^ Lin, Geraline C.; Glennon, Richard A. (1994). "Hallucinogens: An Update: NIDA Research Monograph 146". PsycEXTRA Dataset. Erişim tarihi: 3 Mart 2025.
| Salvia ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |