Semir Zeki
Semir Zeki | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 8 Kasım 1940 İstanbul, Türkiye |
| Eğitim | Londra Üniversitesi (1964-68) |
| Meslek | Sinirbilimci |
| Tanınma nedeni | G4'ü açıklama (renk merkezi) |
Semir Zeki, (d. 11 Ağustos 1940, Beyrut, Lübnan) görsel beyin ve sinirduyu alanında uzmanlaşmış Tıp Bilimleri Okulu üyesi ve Kraliyet Topluluğu üyesi Türk asıllı Britanyalı sinirbilimcidir[1]. Görsel beynin farklı özellikleri işlemeye ve algılamaya uzmanlaşmış farklı alanlardan oluştuğunu ortaya koyan ilk araştırmacıdır. Daha sonraki araştırmaları, görsel beynin renk ve hareket gibi farklı nitelikleri farklı zamanlarda algıladığını ve bu durumun “görmede zamansal eşzamansızlık” olarak bilinen teoriye yol açtığını göstermiştir. Zeki, görsel bilincin uzay ve zamanda dağılmış çok sayıda “mikro bilinçten” oluştuğunu öne sürmektedir. Bu katkıları, görme biyolojisi alanında önemli etkilere yol açmıştır.
Yaşamı ve Kariyeri[2]
[değiştir | kaynağı değiştir]Semir Zeki, Londra Üniversitesi University College London’da (UCL) anatomi alanında doktora derecesi aldıktan sonra Amerika Birleşik Devletleri’nde doktora sonrası araştırmalar yürüttü. 1981 yılında UCL’de Nörobiyoloji Profesörü olarak atandı. Yaklaşık otuz yıllık akademik kariyeri boyunca insan ve primatlarda görsel korteksin organizasyonuna odaklandı.
Zeki, Royal Society (Londra) üyesi, Amerikan Felsefe Derneği yabancı üyesi, Tıp Bilimleri Akademisi (Londra) üyesi, Academia Europaea ve Avrupa Bilim ve Sanat Akademisi üyesidir. Ayrıca Scripps Araştırma Enstitüsü’nde Bilimsel Yönetim Kurulu üyeliği yapmaktadır.
Onurlar ve Ödüller[3]
[değiştir | kaynağı değiştir]Semir Zeki, bilimsel katkılarından ötürü çok sayıda kurum ve akademi tarafından onurlandırılmıştır. Royal Society (Londra), Amerikan Felsefe Derneği, Amerikan Sanat ve Bilim Akademisi, Academia Europaea, Avrupa Bilim ve Sanat Akademisi ve Tıp Bilimleri Akademisi (Londra) üyeliklerinin yanı sıra, farklı üniversitelerden birden fazla onursal doktora unvanı almıştır. 2004 yılında görme biyolojisine yaptığı katkılar nedeniyle Kral Faysal Ödülü’ne layık görülmüş, ayrıca Academia Europaea Erasmus Madalyası ile de ödüllendirilmiştir.
Yayınları ve İlgi Alanları
[değiştir | kaynağı değiştir]Semir Zeki, yaklaşık 180 makale ve dört kitabın yazarı ya da ortak yazarıdır. Başlıca eserleri arasında altı dile çevrilen Inner Vision ve Fransız ressam Balthus ile birlikte yazdığı La Quête de l’essentiel bulunmaktadır. Ayrıca Dante, Michelangelo ve Wagner üzerine yazılar kaleme almıştır. Zeki’nin sanat ve yaratıcılığa ilgisi, nörobilim ile sanat arasındaki ilişkilere odaklanmasına yol açmıştır. Bu doğrultuda 2001 yılında Kaliforniya Berkeley’de Nöroestetik Enstitüsü’nü kurmuştur.
Bilimsel çalışmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Beynin birçok görsel alanının buluşu ve bunların renk, hareket ve biçim gibi farklı görsel nitelikler için işlevsel uzmanlaşmasını açıkladı.
- Maymun görsel sisteminin bir bölümünde, alıcı alanlarında yalnızca belirli bir dalga boyundan ziyade belirli bir renge alıcı olduğunda tepki verecek sinirleri buldu. Örneğin, kırmızıya duyarlı bir sinirin, esas olarak yeşil ışıkla aydınlatılsa bile kırmızı bir uyarana yanıt vermeye devam edeceğini gösterdi. Bu, renk algısını beyindeki tek hücre işlevbilimiyle ilişkilendiren ilk çalışmaydı.
- Görsel beyindeki işlem alanlarının aynı zamanda algısal alanlar olduğunu gösterdi.
- Farklı zamanlarda görsel girdinin farklı özelliklerini gördüğümüzü gösterdi.
- Beyin etkinliğinin zaman içinde çizelgesini çıkarmak ve farklı görsel alanların farklı etkinlik süresine sahip olduğunu gösterdi.
- Aşk, güzellik ve nefret gibi öznel bilişsel durumların sinirsel bağıntılarını inceledi.
