Senegal sineması

Senegal sineması, Afrika kıtasında bağımsız sinema hareketinin öncüsü olarak kabul edilen bir sinema geleneğidir. Özellikle 1960'larda ülkenin Fransa'dan bağımsızlığını kazanmasının ardından doğan bu sinema kültürü, Afrika'nın tarihsel, kültürel ve toplumsal meselelerini beyaz perdeye taşıyan öncü yönetmenler sayesinde gelişmiştir. Senegal sineması, Afrika'nın ilk büyük sinema dalgasına öncülük etmiş ve kıtanın kültürel belleğinin oluşumunda önemli bir rol oynamıştır.

Tarihçe

Senegal'de sinema, sömürge döneminde Avrupalı yapımcıların gözetiminde başlamış; yerli halk ise uzun süre sadece izleyici konumunda kalmıştır. 1960 yılında bağımsızlığın kazanılmasından sonra ise ülkenin ilk yerli sinemacıları ortaya çıkmaya başlamıştır. Bu dönemin en önemli figürü, Ousmane Sembène'dir. 1966'da çektiği La Noire de... (Kara Kadın) adlı filmiyle Sahra Altı Afrika'nın ilk uzun metrajlı filmini yönetmiştir. Film, Fransa'ya çalışmaya giden Senegalli bir kadının sömürge sonrası kimlik çatışmasını konu alır.

Sembène'den sonra gelen yönetmen kuşağı da Senegal toplumunun farklı yönlerini ele alan eserler üretmiştir. 1970'lerde Djibril Diop Mambéty, biçimsel yenilikler ve deneysel anlatımıyla Senegal sinemasına yeni bir soluk getirmiştir. 1990'lardan sonra ise genç yönetmenler hem ülke içinde hem diaspora üzerinden film üretmeye başlamış, dijitalleşme ile Senegal sineması daha geniş kitlelere ulaşmaya başlamıştır.

Temalar Senegal sineması, özellikle şu temalar etrafında şekillenmiştir:

Sömürgecilik sonrası kimlik arayışı

Toplumsal cinsiyet ve kadınların rolü

Din, gelenek ve modernite çatışması

Göç, yoksulluk ve sınıf farkları

Batı'ya yönelim ve aidiyet sorunu

Bu temalar, hem realist hem de sembolik anlatımlarla işlenmiş; bazen halk anlatıları ve masalsı ögelerle zenginleştirilmiştir.

Önemli Yönetmenler ve Filmler Ousmane Sembène Afrika sinemasının kurucu isimlerinden biridir. La Noire de... (1966), Mandabi (1968), Xala (1975) ve Moolaadé (2004) gibi filmleri ile Senegal'in sosyal yapısını eleştirel bir gözle yansıtmıştır.

Djibril Diop Mambéty Sürreal ve deneysel anlatımıyla tanınır. Touki Bouki (1973), iki gencin Avrupa'ya kaçma hayali üzerinden Senegal gençliğinin hayal kırıklıklarını işler. Hyènes (1992) ise kapitalizmin yozlaştırıcı etkilerini dramatik bir şekilde anlatır.

Safi Faye Senegal'in ve Afrika'nın ilk kadın yönetmenlerinden biridir. Kaddu Beykat (1975), kırsal kesimde yaşayan kadınların sesi olmuştur. Filmleri, belgesel ve kurmaca arasında bir çizgide yer alır.

Alain Gomis Yeni kuşak Senegal sinemacılarındandır. Tey (2012) ve Félicité (2017) gibi filmleri Berlin ve Cannes gibi festivallerde ödül kazanmıştır. Diaspora deneyimiyle yerel gerçekliği buluşturan bir anlatı dili vardır.