M4 Sherman

M4 Sherman
--------
Çeşidi	Orta Sınıf Tank
Uyruğu	ABD
Hizmet geçmişi
Hizmet	1942-1955 (ABD)
Kullanıldığı savaşlar	II. Dünya Savaşı, Yunan İç Savaşı, 1948 Arap-İsrail Savaşı, Kore Savaşı, Süveyş Krizi, Küba Devrimi, 1965 Hint Pakistan Savaşı, Altı Gün Savaşı, Nikaragua Devrimi, 1971 Hint Pakistan Savaşı, Yom Kippur Savaşı, 1982 Lübnan Krizi, Lübnan İç Savaşı, İran Irak Savaşı
Üretim tarihi
Tasarlandığı tarih	1940
Üretici	Lima (ABD)
Üretim adedi	48,234
Çeşitleri	M50/51 Super Sherman, Sherman Firefly
Özellikler
Namlu çapı	75 milimetre
Mürettebat	5 (Komutan, sürücü, yardımcı sürücü, silahçı, yükleyici)
Zırhı	63 mm çelik yan zırh 38 mm
Ana silahı	75 mm M2/M3/M6 tank silahı
Diğer silahları	Browning M2
Motor	Continental R975 C1 400 hp
Boş ağırlık	30 ton
Harekat menzili	193km
Azami hız	48 km/sa, yolda

M4 Sherman, ABD yapımı II. Dünya Savaşı'nda ABD ordu ve deniz piyade kolordusunun temel tank sınıfı olan orta sınıf tanktır. Adını General William Tecumseh Sherman (Okunuşu: Şörmın)'dan alır. Tankın asıl adı M4 General Sherman'dır ama M4 Sherman diye ünlenmiştir. M4'lerin 1943'e kadar Kanada'da üretilen çeşitlemeleri Grizzly adı ile anılmıştır. SSCB'deki takma adı ise Emça'dır. 50.000'e yakın M4 üretilmiştir.

M4'ler hızlı, hareket kabiliyeti yüksek, ince zırhlı, hafif, güvenilir, üretimi kolay ve ucuz tanklardır. Tasarımı çok basittir ve hızlı bir şekilde üretilebilirler. 75 mm topları zamanındaki diğer tanklara göre güçsüzdür. ABD, Britanya, Sovyet ve Fransız güçleri tarafından kullanılmıştır. M4'lerin birçok türevleri vardır. Jumbo modeli ağır zırha ve yüksek çaplı bir topa sahiptir, DD (Duplex Drive) (Çiftli Sürüş) türevi ise çıkartma görevleri için kullanılmıştır. M4'lerin farklı türevleri çok sayıda üretilmemiştir.

Savaşta en çok Panzer IV tankları ile çarpışmışlardır. Tiger I ve Panther tanklarına karşı etkisiz kalsalar da üretimlerinin kolaylığı ve ucuzluğundan dolayı etkisiz hale getirilen tanklar kısa sürede yenilenmiştir. T-34 tankı ile benzer özellikler gösterirler ancak T-34 geniş paletleri ve daha eğimli zırhı sayesinde M4'ten daha iyi bir tanktır. Standart M4 Sherman tanklarının 75 mm topu çoğu tanka karşı oldukça etkisizdir.

M4'ler II. Dünya Savaşı sonrası uzunca bir dönem birçok ülke tarafından kullanılmıştır. İsrail günümüzde bu tankları temel alan bazı araçlar kullanmaktadır.

M4 tankı II.Dünya Savaşı'nın en çok üretilen tanklarından biridir ancak sayısına oranla başarısı çok düşüktür. Her ne kadar başarılı bir tank olarak gösterilse de aslında M4'ler tank değil panzer yani zırhlı araçtır ve tasarımının amacı tanklarla savaşmak değil, piyadelerin ilerlemesine yardımcı olmak, sığınak yok etmek ve yolları temizlemektir.

Gelişim süreci

M4 Sherman Çiftli Sürüş

M4'ler M3 Lee (Li) tankları temel alınarak tasarlanmıştır. M3 Lee gibi iki adet top yerine üst tarafta bir adet 75 mm'lik topa sahiptir. M4'lerin birçok özel türevleri üretilmiştir, özellikle General Percy Hobart (Persi Hobırt) tarafından Çiftli Sürüş modeli en ilginç tank türevlerinden biridir.

İlk örnekleri 75 mm'lik düşük hızlı bir topa sahipti. Bu top zırh delme yetisine sahip olmasa da yüksek patlayıcılı mermileri ile piyadelere karşı etkili oluyordu. İngilizler M4'lere 17 Pounder (76,2 mm) anti-tank topunu taktılar. Bu çeşitleme M4 Sherman Firefly (Ateş Böceği) adıyla da bilinir. 17 librelik topları Kuzey Afrika'da kendilerini kanıtladılarsa da Amerikan Ordusu kendi Sherman tanklarına bu toplardan taktırmadı. Sonraları M4A1, M4A2, M4A3 türleri 76 mm'lik bir topla donatıldı ve anti-tank kapasiteleri artırıldı. M4A4'ler anti-tank kapasitesi olarak T-34/85 ile eşit seviyedeydi.

Savaştaki rolleri

Gladbach, Almanya

Kanada zırhlı birliğine bağlı M4 Sherman (1944 yaz ayında, Vaucelles kasabasının güneyinde, Calvados)

M4'ler piyadelere destek amaçlı tasarlanmışlardır. Amerikan Genelkurmayı tankları yok etme görevini topçulara, tank avcılarına, anti-tank silahlarına ve uçaklara bırakmıştı. Tanklar sadece piyade destek amaçlı kullanılmalıydı. Aslında bu Alman Blitzkrieg (Yıldırım Savaşı) doktrinin bir taklidiydi. Alman Tiger ve Panther tankları savaşa girince bu doktrine olan inanç zayıfladı ve M4'ler anti-tank görevlerine uygun hale getirildiler.

Savaşları genelde denizde geçtiği için tank savaşlarına pek rastlanmaz. Birkaç çatışma yaşandıysa da M4'ler 1930'lardan kalma Japon tanklarını çok rahat bir şekilde alt etmişlerdir. Hatta M4'lere anti-tank topu takmaya bile gerek duymamışlardır.

Varyasyonları

1)M4: M4 serisinin ilk versiyonudur. 1942-1944 yılları arasında üretilmiş olan bu tank 400-450 hp gücüne sahip Wright R-975 Whirlwind motoruna sahipti. Ana silah olarak 75 mm M3 Topu varken İkincil silah olarak M1919 ile silahlanmıştır. Zırhı gövdede 50-38-38 iken tarette 76-50-50 mm idi (Ön-yan-arka)

2)M4A1:M4 serisinin ikinci versiyonudur. 1942-1945 yılları arasında üretilmiştir. M4 serisinde olduğu gibi 450 hp gücüne sahip Wright R-975 Whirlwind motoruna sahipti. İlk üretimine başlandığında ana silah olarak 75 mm M3 topu kullanılsa da 1944'den sonra üretilen tanklarda 76 mm M1 topu kullanıldı. İkincil silah olarak M1919 ile silahlanmıştı. Zırhı gövdede 51-38-38 iken tarette 76-51-51 mm idi (Ön-yan-arka)

3)M4A2:M4 serisinin üçüncü versiyonudur. 1942-1945 yılları arasında üretilmiştir. Temelde M4A1 ile aynı olsa da dizel General Motors GMC 6004 motoruna sahipti. ABD ordusu tarafından pek kullanılmayan bu tank İngiliz ve Sovyetlere verildi. M4A1 ile aynı silahlara sahip olmakla beraber zırhı gövdede 63-38-38 mm tarette 76-51-51 mm idi. (Ön-yan-arka)

4)M4A3: M4 serisinin dördüncü versiyonudur. 1942-1945 yılları arasında üretilmiştir. ABD ordusu tarafından en çok tercih edilen modeldir. 12.000 den fazla üretilmiştir. 500 hp gücündeki Ford GAA V8 motoruna sahipti. Silah olarak 3 alt varyasyona sahipti:

-M4A3(75): 75 mm M3 topu ile silahlanmış varyasyon.

-M4A3(76)W: 76 mm M1 topu ile silahlanmış varyasyon.

-M4A3(105): 105 mm 105 mm M4 obüs ile silahlanmış versiyon.

Bunlar harici 2 varyasyona daha sahiptir:

-M4A3E2 “Jumbo”: M4 serisinin en kalın zırha sahip varyasyonu. 101-76-38 iken tarette bu kalınlık 177-152-152 idi. (Ön-yan-arka). Zırhın ağırlığı sebebi ile en yavaş M4 Sherman olma özelliğine de sahiptir (35 km/s). 75 mm M3 topu ve M2 Browning silahına sahiptir.

-M4A3E8 “Easy Eight”: M4 serisinin en modern tankı olarak bilinen varyasyonu. Diğer M4 varyasyonlarında bulunan Dikey Helezon Yaylı Süspansiyon (Vertical Volute Spring Suspension ) yerine Yatay Helezon Yaylı Süspansiyon sisteme sahip olması sayesinde diğer M4 varyasyonlarına göre daha çok kabiliyet imkanına sahipti.

5)M4A4: M4 serisinin beşinci versiyonudur. 1942-1943 yılları arasında üretilmiştir. ABD ordusu tarafından pek tercih edilmemesi sebebi ile İngiltere'ye bağışlandı. 420 hp Chrysler A57 Multibank motoru sebebi ile gövdenin arkası uzatıldı. Ana silah olarak 75 mm M3 Topu varken İkincil silah olarak M1919 ile silahlanmıştır. Gövde zırhı 51-38-38 mm iken tart zırhı 76-51-51 mm dir. (Ön-yan-arka) Sherman "Firefly" serisi bu tank üzerine kurulmuştur.

6)M4A6: M4 serisinin son versiyondur. 1943-1944 yılları arasında üretilmiştir. Hiçbir zaman toplu üretime geçmeyen bu varyant prototip aşamasında kaldı. Motor olarak 575 hp Caterpillar RD-1820 dizel radial kullaılmıştır. Ana silah olarak 75 mm M3 Topu varken İkincil silah olarak M1919 ile silahlanmıştır.

Modifiyeli Varyasyonları

1)M4A3R3: M4A3 Sherman tankına alev silahı modifiyesi yapılmış varyasyon. Ana top yerine "Ronson" alev silahı takılmış bu versiyon Pasifik cehpesinde Japon sığınaklarına karşı kullanılmıştır. "Satan" "Ronson" ve "Zippo" lakaplarına sahiptir.

2)POA-CWS-H1/H2: M4A3R3 varyasyonuna benzer olmakla beraber alev silahı ana top yerine makineli tüfeğin yerine takılmıştır. ABD Kimyasal Savaş Birimi tarafından geliştirilen bu varyasyonlar Pasifik işgalinde etkili bir şekilde kullanılmıştır.

3)DD (Dublex Drive) Sherman : İngiltere, ve ABD tarafından farklı tanklarda da kullanılan Dublex Drive (Çift Tahrikli) sistemi eklenmiş M4 tankları için kullanılır. Özellikle Normandiya Çıkartması sırasında botlardaki askerlere koruma ateşi sağlamak ve makineli tüfek yuvalarını imha etmek için üretilmiş olsa da çıkartma esnasında DD Sherman'ların bir kısmı karaya çıkamadan battı veya vuruldu. Karaya çıkanlarsa askerlere çıkartmada ellerinden geldiği kadar yardım ettiler. Askerler tarafından DD kısaltmasının "Donalt Duck" olarak mizahi olarak değiştirildi.

4)Sherman Crab: Mayın imha ekipmanı eklenmiş M4 tankları.

5)M4 Dozer:Önüne bina yıkımı için dozer eklenmiş M4A3 varyasyonu.

Kullanıcılar

• Arjantin
• Avustralya
• Brezilya
• Kanada
• Şili
• Küba
• Danimarka
• Mısır
• Japonya (ele geçirilen tanklar)
• Özgür Fransa
• Almanya (ele geçirilen tanklar)
• Hindistan
• İran
• İsrail
• İtalya (savaş sonrası)
• Lübnan
• Hollanda
• Yeni Zelanda
• Nikaragua
• Pakistan
• Paraguay
• Peru
• Filipinler
• Polonya
• Portekiz
• Çin
• Suudi Arabistan
• Güney Afrika
• Güney Kore
• Japonya (savaş sonrası verilen)
• Sovyetler Birliği
• Türkiye
• ABD
• Uganda
• Birleşik Krallık
• Yugoslavya
• Endonezya

Filmler

• Fury

Not

Wikimedia Commons'ta M4 Sherman ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.