Sidi Khalef Muharebesi
| Sidi Khalef Muharebesi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Fransa'nın Cezayir'i İşgali | |||||||||
 Muharebeyi resmeden bir Fransız gravürü | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Fransa Krallığı |
 Osmanlı İmparatorluğu•  Cezayir Beylerbeyliği | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
|
Louis Auguste BourmontPierre Berthezène |
Hüseyin Dayı İbrahim Ağa | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
|
60 ölü 480 yaralı[1] | Bilinmiyor ancak Fransızlardan çok daha fazla | ||||||||
Sidi Khalef Muharebesi Satvali Muharebesi akabinde 5 gün sonra Osmanlı Cezayir Beylerbeyliği birlikleri ile Cezayir'i işgal eden Fransız Birlikleri arasında gerçekleşen ikinci muharebedir. Muharebe Osmanlı Cezayir birliklerinin yenilgisi ve İmparator kalesi de dahil Cezayir şehrinin Fransızların eline geçmesi ve Osmanlı'nın Cezayir Beylerbeyliğini kaybı ile sonuçlanmıştır.
Muharebe
[değiştir | kaynağı değiştir]Satvali Muharebesi'nden 5 gün sonra 24 Haziran'da, gün ağarırken, bu muharebeden arta kalan ve toplanabilen Cezayir dayısı Hüseyin bin Hüseyin'e bağlı ve damadı İbrahim Ağa komutasındaki Osmanlı Cezayir Yeniçeri birlikleri başta olmak üzere tüm Cezayir kuvvetleri Satvali platosuna tekrar geldi ve Fransız ileri karakollarının karşısında mevzilendi. Ancak sorun şu ki Fransızlar tüm birliklerini gemiden indirmiş ve bu saldırıyı hesaplamışlardı.İlk silah sesleri duyulur duyulmaz, bu saldırıyı tahmin eden gerekli hazırlıkları yapmış olan Fransız general Bourmont aceleyle ileri birinci tümenin tamamı ve ikinci tümenin birinci tugayını, Cezayir kuvvetlerini geri püskürtmek üzere hemen önlerindeki tüm noktalarda taarruza geçmek üzere görevlendirdi; Monk d'Uzer ve Collomb d'Arcine tugayları kamp muhafazası içinde yedekte kaldılar.Fransızlar: sol kanatta Clouet, merkezde Achard ve Poret de Morvan, sağ kanata Damremont birlilleri ile her bölgede çift sütun piyade hattı oluşturdu ve voltigeur denen Fransız hafif piyade avcı bölükleri tarafından bu hatlar desteklendi, yine tugaylar arasında, topçularda avcı erleri üzerinde hizalandı; her şey bir manevra alanında olduğu gibi acele etmeden, ritim içinde bir plan dahilinde yürütülmüştü.Yeniçeriler haricinde çok fazla deneyimsiz ve düzensiz milisten ve süvariden oluşan Osmanlı Cezayir birlikleri bu düzenli Fransız hat piyade birlikleri ateş gücü karşısında tereddüte düştü; saldırıları boşa çıkarıldı. Osmanlı Cezayir birlikleri herhangi bir yerde toplanıp tutunmaya çalıştığında, etkili top atışları onları tekrar geri çekilmeye zorluyordu.[2]
Cezayir birlikleri saatler içinde platonun hemen diğer ucundaki Sidi Khalef köyüne çekilerek yüksekte sarp arazide bulunma avantajından yararlarak bir savunma hattı oluşturmaya çalışsa da Fransızlar kayıplarına karşın düzenli piyade topçu saldırısı ve süngü hücümları ile buraları da ele geçirdi ve Cezayir beylerbeyliği ordusunu tekrar dağıttı.[3] O gün Fransız kayıpları çok azdı ama Fransız başkomutanının dört oğlundan biri olan teğmen Amédée de Bourmont ölenler arasındaydı. [4]
Sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]Muharebe akabinde çatışmalar devam etti ve Fransızlar çatışa çatışa ilerleyerek, 4 Temmuz'da Cezayir şehrinin hemen yaķinındaki Fort de l'Empereur'ü (İmparator kalesini) ele geçirdikten sonra, Cezayir şehri 5 Temmuz'da teslim olarak düştü ve bu olay Fransız Cezayiri'nin kurulmasına yol açtı, Osmanlı İmparatorluğu Cezayir'i kaybetmiş oldu. Bununla birlikte Fransızlar Cezayir beylerbeyliğinin 3 beyliğinin 3 valisine de (beyine de) teslim olmalarını talep eden mektuplar gönderdi. Sadece Batı (Oran) Beyliği teslim oldu. Buna karşın Konstantin Beyliği'nden Ahmed Bey bin Muhammed Şerif ve Titteri Beyliği'nden Mustafa Boumezrag Bey bu Fransız çağrısını reddetti ve direnişe devam etti, anlaşmayı tanımadılar ve Dayılık'ı yeniden kurmak ve Fransız işgali altındaki bölgeleri kurtarmak için cihat ilan ettiler. Osmanlı İmparatorluğu'nun vasalı gibi hareket etmeye çalıştılar. Batı (Oran) Beyliği'ndeki çoğu yetkili ise Beyin hükmünü dinlemeyip Fransız işgaline boyun eğmedi ve teslimiyet sadece Oran Beyi ve sözde çevresi ile sınırlı kaldı.[5] Bununla birlkte 1857'ye kadar Fransızlar Oran'ın yanı sıra Titeri ve Konstantin beyliklerini de ele geçirip, kendilerine isyanla Abdülkadir el-Cezairî'nin ihdas ettiği Abdülkadir Emirliği'ni de ele geçirip, Cezayir üzerindeki Osmanlı İmparatorluğu'nun son hakimiyet kalıntılarını da ortadan kaldırmışlardır. Ancak sınırlı da olsa iç kesimlerde 1903'e kadar direniş yine de devam etmiştir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Atıflar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Abel Hugo, histoire des armées françaises, tome V, p.338.
- ^ Rousset 1879, s. 162.
- ^ Rousset 1879, s. 163-165.
- ^ Rousset 1879, s. 168.
- ^ French Conquest of Algeria 1830-1857 (İngilizce), 16 Şubat 2023, 5 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi5 Ocak 2024
Kaynak
[değiştir | kaynağı değiştir]- Rousset, Camille (1879). La conquête d'Alger. Paris: Plon-Nourrit.