Sintigrafi

Sintigrafi
Sintigrafi
	Sintigrafi
ICD-9-CM	92.0-92.1
MeSH	D011877
OPS-301 kodu	3-70
	[Vikiveri'de düzenle]

Sintigrafi^[a] veya gamma taraması, nükleer tıpta kullanılan bir diyagnostik testtir. Bu yöntemde belirli bir organ veya dokuya yönlendirilen radyoizotoplarla işaretlenmiş ilaçlar(radyofarmasötik) vücuda alınır. Bu ilaçların yaydıkları gamma ışınları gamma kameralarınca yakalanır^[2] ve bu sayede X-ray görüntüleme sürecine benzer bir şekilde iki boyutlu görüntüler oluşur.

SPECT ve pozitron emisyon tomografisi (PET) görüntüleme tekniklerinde de radyofarmasötiklerin oluşturduğu iç radyasyon, gamma kameraları ile yakalanarak görüntüye dönüştürülür lakin sintigrafiden farklı olarak üç boyutlu görüntüler elde edilir ve itibarla ayrışırlar. Bundan dolayı farklı teknikler olarak tasnif edilirler. X-ışını görüntülemesinde ise radyasyon kaynağı dışarıdadır ve harici radyasyonun vücudun içinden geçmesi ile görüntü oluşur.

Tarih

Sintigrafik tarama Hollandalı nöroloji ve radyoloji profesörü Bernard George Ziedses des Plantes tarafından icat ve ispat edilmiştir.^[3] Bulduğu sonuçları 1950 yılında 'endirekt otoradyograf' ismiyle yayınladı. 1970 yılında Physikalisch-Medizinische Gesellschaft für Neuroradiologie (Nöroradyoloji için Fizik-Tıp Cemiyeti) 'Ziedses des Plantes Madalyası'nı kurar. 1985 yılında kendisi de bu madalya ile ödüllendirilir. Bunun yanında 1977 senesinde de Röntegen madalyası almıştır.^[4]

Proses

PET'teki yapılan sintigrafi sonucunda elde edilen nsan beyninin enine kesitinin false-color görüntüsü

Sintilografi, çekirdek parçacıklarının veya iyonize edici radyasyonun ve atomların yüklü akım interaksiyonu veya çarpışması ile tetiklenen nükleer olayın sonucunda oluşan kısa ve lokal elektromanyetik titreşimin, genellikle görünür ışık tayfında(Çerenkov radyasyonu), görüntülemesi_{(Molecular imaging [en])} yöntemidir. Bu titreşim(sintilasyon) genellikle fotomultiper ve CCD cihazlar tarafından tespit edilir ve kuvvetlendirilir ve sonucunda bilgisayarlarca işlenip istenilen yerin iki ve üç boyutlu resimlerin ve ROI'nin oluşturulabildiği elektrikal dalgalar elde edilir.

Sintigrafi çoğunlukla deneysel fizikteki sintilasyon kameralarında kullanılır lakin tıbbi görüntülemede de yaygın olarak kullanılmaktadır. Gama ışınlarına maruz kaldığında sintilasyon yapan materyallerle kaplanmış dedektörler, optik foton dedektörleri ve sintilasyon sayaçları ile tespit edilir. Hastalara, ilgilenilen bölgede, mesela kalp ve beyin, gama aralığında ışıma yapan spesifik radyonüklidler enjekte edilir. Kullanılan spesiyal gama kamerası tipi SPECT(Single Photon Emission Computed Tomography) idir. Bir diğer medikal sintilografi tekniği olan Pozitron-emisyon tomografisinde (PET) de elektron-pozitron annihilasyonu ile oluşan sintilasyonları kullanır.

Sintilatöre bağlı bir fotomultiper tüpünün şeması
Bir gama kamerasının kesiti

Organ veya organ sistemine göre

Safra sistemi (Kolesintigrafi)

Safra sisteminin sintigrafisi, diğer ismiyle kolesintigrafi, safra kanalı tıkanıklığını teşhis için kullanılır. Bunun yanında safra kesesi hastalıklarını, örneğin safra kaçaklarını veya biliyer fistülleri teşhis edebilir. Kolesintigrafide enjekte edilen radyoaktif kimyasallar karaciğerce alınır alınır ve safra salgısına dahil olur. Radyofarmasötik ilaç daha sonrasında safra kesesine ve bağırsaklara geçer. Karına yerleştirilen gamma kamerası ile de görüntü alınır. Diğer sintigrafik testler de benzer şekilde yapılır.^{[kaynak belirtilmeli]}

Akciğer sintigrafisi

Akciğer sintigrafisinin en çok kullanılma sebebi(endikasyonu) akciğer embolisi (PE) teşhis koymaktır^[b]. Daha az yaygın bir başka endükasyon ise akciğer naklinin preoperasyonel değerlendirmesi, sağdan sola şantının değerlendirilmesidir.^[6]

Kemik

Metilen-difosfonat (MDP) ligandı özellikle kemik tarafından alınır. Bu özellikten faydalanılarak kimyasal olarak MDP'ye bağlanan technetium-99m tarafından radyoaktivite, kemiğe nakledilip bağlanabilir- ki bunu da hidroksiapatit aracılığı ile yapar- ve görüntüleme için kullanılabilir. Fizyolojik fonksiyonlardaki bir artış, mesela bir kırık, genellikle izleyicinin(tracer) daha yüksek konsantrasyonda birikmesine sebep olur.

Ayrıca bakınız

Dipnotlar

^ Kelime İngilizce Scintigraphy /sɪnˈtɪɡ.rə.fi/ kelimesinden gelmiştir. Bu kelime de scintillation"kıvılcım, parıltı saçmak, ışıldamak" + -graphy"yazılan" şeklinde türetilmiştir.^[1]
^ Örneğin ventilasyon/perfüzyon taraması. Gebelikte akciğer embolisinin tedavi edilmiş olması tercih edilir.^[5]

Kaynakça

^ "Definition of SCINTIGRAPHY". merriam-webster.com (İngilizce). Erişim tarihi: 28 Şubat 2025.
^ "scintigraphy", Dorland's Medical Dictionary for Health Consumers; Saunders; Saunders Comprehensive Veterinary Dictionary28 Şubat 2025
^ Valk, Jaap (Haziran 1994). "Bernard George Ziedses des Plantes, MD". Radiology. 191 (3): 876-876. doi:10.1148/radiology.191.3.876-b. ISSN 0033-8419.
^ Busch, Dr Uwe. "Award Winners 1970-1979". Deutsches Röntgen Museum (İngilizce). Erişim tarihi: 1 Mart 2025.
^ van Mens, Thijs E.; Scheres, Luuk Jj; de Jong, Paulien G.; Leeflang, Mariska Mg; Nijkeuter, Mathilde; Middeldorp, Saskia (26 Ocak 2017). "Imaging for the exclusion of pulmonary embolism in pregnancy". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 1 (1): CD011053. doi:10.1002/14651858.CD011053.pub2. ISSN 1469-493X. PMC 6464730 . PMID 28124411.
^ https://web.archive.org/web/20110723202555/http://interactive.snm.org/docs/Lung%20Scintigraphy_v3.0.pdf

Wikimedia Commons'ta Sintigrafi ile ilgili ortam dosyaları mevcuttur.

[a-2] Kelime İngilizce Scintigraphy /sɪnˈtɪɡ.rə.fi/ kelimesinden gelmiştir. Bu kelime de scintillation"kıvılcım, parıltı saçmak, ışıldamak" + -graphy"yazılan" şeklinde türetilmiştir.^[1]

[b-7] Örneğin ventilasyon/perfüzyon taraması. Gebelikte akciğer embolisinin tedavi edilmiş olması tercih edilir.^[5]

[1] "Definition of SCINTIGRAPHY". merriam-webster.com (İngilizce). Erişim tarihi: 28 Şubat 2025.

[3] "scintigraphy", Dorland's Medical Dictionary for Health Consumers; Saunders; Saunders Comprehensive Veterinary Dictionary28 Şubat 2025

[4] Valk, Jaap (Haziran 1994). "Bernard George Ziedses des Plantes, MD". Radiology. 191 (3): 876-876. doi:10.1148/radiology.191.3.876-b. ISSN 0033-8419.

[5] Busch, Dr Uwe. "Award Winners 1970-1979". Deutsches Röntgen Museum (İngilizce). Erişim tarihi: 1 Mart 2025.

[6] van Mens, Thijs E.; Scheres, Luuk Jj; de Jong, Paulien G.; Leeflang, Mariska Mg; Nijkeuter, Mathilde; Middeldorp, Saskia (26 Ocak 2017). "Imaging for the exclusion of pulmonary embolism in pregnancy". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 1 (1): CD011053. doi:10.1002/14651858.CD011053.pub2. ISSN 1469-493X. PMC 6464730 . PMID 28124411.

[8] ttps://web.archive.org/web/20110723202555/http://interactive.snm.org/docs/Lung%20Scintigraphy_v3.0.pdf

[a]

[2]

[3]

[4]

[b]

[6]

[1]

[5]