Sirolimus
Sirolimus, koroner stentleri kaplamak, organ nakli reddini önlemek, lenfanjiyoleiomyomatozis adı verilen nadir bir akciğer hastalığını tedavi etmek ve perivasküler epiteloid hücre tümörünü tedavi etmek için kullanılan bir makrolid bileşiğidir.[1][2] İnsanlarda bağışıklık sistemini baskılayıcı işlevlere sahiptir ve özellikle böbrek nakli reddini önlemede yararlıdır. İnterlökin-2'ye (IL-2) duyarlılıklarını azaltarak T hücrelerinin ve B hücrelerinin aktivasyonunu inhibe eden rapamisin kinaz (mTOR) inhibitörünün mekanik bir hedefidir.[3]
Streptomyces hygroscopicus bakterisi tarafından üretilir ve ilk kez 1972 yılında Paskalya Adası'nda bulunan Streptomyces hygroscopicus örneklerinden izole edilmiştir.[4][5][6] Bileşik orijinal olarak adanın yerel adı olan Rapa Nui'den sonra rapamisin olarak adlandırılmıştır.[1] Sirolimus başlangıçta bir antifungal ajan olarak geliştirilmiştir. Bununla birlikte, mTOR'u inhibe etme kabiliyeti nedeniyle güçlü immünosupresif ve antiproliferatif özelliklere sahip olduğu keşfedildiğinde bu kullanımdan vazgeçilmiştir. Eylül 1999'da ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından onaylanmıştır.[7]
Kronoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1964: Rapa Nui (Paskalya Adası) toprak ve bitki örnekleri toplanırken Surendra Nath Sehgal ve Claude Vézina'nın mikrobiyoloji ekibi, S. rapamycinicus tarafından üretilen yeni bir doğal ürün olan rapamisini izole etti.
- 1975: Rapamisin, Candida albicans dahil insan patojenik mayalara karşı güçlü bir aktivite gösterdiği keşfedildi ve adaya atfen "rapamisin" adı verildi. Rapamisinin antifungal etkisi açıklandı.[8]
- 1975 ve 1978: Fermantasyon, izolasyon ve karakterizasyon ve rapamisinin in vivo/in vitro değerlendirmesi ile ilgilenen bir dizi rapor yayımlandı.
- 1975: Rapamisinin US patenti verildi.[9]
- 1999 ve 2000: Rapamisin, ABD ve Avrupa'da immünsupresan olarak onaylandı.
- 2000'ler: Bilim insanları TOR'un omurgasızların yaşam süresi üzerindeki etkisini araştırmaya başladı ve TOR mutasyonlarının Saccharomyces cerevisiae ve Drosophila'nın yaşam süresini uzattığını buldu.[10]
- 2009: Harrison ve arkadaşları, rapamisin beslemesinin farelerin yaşam süresini artırdığını gösterdi. Yaşam süresi uzatma fenomeni, farelerin yaşamlarının görece son dönemlerine (farelerde 600 günlük yaş, insanlarda ~65 yaşına eşdeğer) göre beslendiğinde üç ayrı laboratuvarda gözlendi.[11]
- 2013: Zotarolimus-releasing stent sistemi olan Resolute Integrity koroner stent sistemi, FDA onayını aldı.
- 2020: Rapamisinin nöroproteksiyon/neurojenarasyon ve yaşam süresi uzatma gibi biyolojik aktiviteleri üzerine kapsamlı araştırmalar yürütülüyor.[12]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Rapamycin (AY-22,989), a new antifungal antibiotic. I. Taxonomy of the producing streptomycete and isolation of the active principle". The Journal of Antibiotics. 28 (10): 721-6. October 1975. doi:10.7164/antibiotics.28.721. PMID 1102508.
- ^ "Cypher Sirolimus-eluting Coronary Stent". Cypher Stent. 27 Nisan 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2008.
- ^ "A comprehensive review of immunosuppression used for liver transplantation". Journal of Transplantation. 2009: 701464. 1 Ocak 2009. doi:10.1155/2009/701464. PMC 2809333
. PMID 20130772.
- ^ "The Dirty Drug and the Ice Cream Tub". Radiolab. 21 Mayıs 2021. 25 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2021.
- ^ "Rapamycin and mTOR: a serendipitous discovery and implications for breast cancer". Clinical and Translational Medicine. 1 (1): 29. November 2012. doi:10.1186/2001-1326-1-29. PMC 3561035 . PMID 23369283.
- ^ "Sourcing a chemical succession for cyclosporin from parasites and human pathogens". Drug Discovery Today. 10 (10): 688-91. May 2005. doi:10.1016/S1359-6446(05)03395-7. PMID 15896681.
- ^ "Drug Approval Package: Rapamune (Sirolimus) NDA# 021083". U.S. Food and Drug Administration (FDA). 1 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2022.
- ^ VÉZINA, CLAUDE; KUDELSKI, ALICIA; SEHGAL, S. N. (1975). "Rapamycin (AY-22,989), a new antifungal antibiotic. I. Taxonomy of the producing streptomycete and isolation of the active principle." The Journal of Antibiotics. 28 (10): 721-726. doi:10.7164/antibiotics.28.721. ISSN 0021-8820.
- ^ Bilimma (15 Ağustos 2023). "Rapamisin nedir? Sirolimus nedir? Rapamisin nelerde bulunur?". Bilimma Bilim Haberleri. 15 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2023.
- ^ Yoo, Young Ji; Kim, Hanseong; Park, Sung Ryeol; Yoon, Yeo Joon (1 Mayıs 2017). "An overview of rapamycin: from discovery to future perspectives". Journal of Industrial Microbiology and Biotechnology. 44 (4-5): 537-553. doi:10.1007/s10295-016-1834-7. ISSN 1476-5535.
- ^ Bardakcı, Hilal (11 Haziran 2019). "Bilim insanları rapamisinde yaşlanma karşıtı özellikler buldu". Bilimma Bilim Haberleri. 15 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2023.
- ^ "Participatory Evaluation (of) Aging (With) Rapamycin (for) Longevity Study - Full Text View - ClinicalTrials.gov". clinicaltrials.gov (İngilizce). 4 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2023.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- "Sirolimus". Drug Information Portal. U.S. National Library of Medicine. 1 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2022.
