Siyavuş Beg Gurci

Siyavuş'un Şah II. İsmail için hazırlanan Şehname (1576-77) için yaptığı minyatürlerden biri.

Siyavuş Beg Gurci, Siyavuş ya da Siyavuş Beg (Farsça: سیاوش‌بیک گرجی; y. 1536, Gürcistan – y. 1616, Şiraz, İran), Gürcü kökenli İranlı minyatürcüdür. Dramatik peyzaj unsurları içeren ve iyi tasarlanmış minyatürleriyle tanınır.

Gürcüce adı bilinmeyen Siyavuş, yaklaşık 1544 yılında İran şahı I. Tahmasb’ın baskınları sırasında Gürcistan’dan kaçırıldı. Siyavuş adı kendisine sonradan verildi. Bir köle olarak Tebriz’de nakkaşlık, İslam dini, binicilik, cirit, okçuluk gibi alanlarda eğitildi. Sanata olan eğilimi ve yeteneğiyle Şah I. Tahmasb’ın dikkatini çekti. Şah onu kütüphanede görevlendirdi ve onun eğitimiyle kişisel olarak da ilgilendi. Siyavuş, titiz ve dikkatli bir minyatürcü olarak figüratif kompozisyonlarıyla kendini gösterdi. Ordu ve dağ tasvirlerinde çok başarılı oldu.

Siyavuş, I. Tahmasb’ın 1576’daki ölümünden sonra sarayın desteğini almaya devam etti. Şah II. İsmail için hazırlanan Şehnâme’ye (1576-77) 22 adet minyatürle katkıda bulundu. Şehnâme için yaptığı minyatürlerden hareketle Siyavuş'un sanatının mükemmelliğinin sadece figürlerin tek tek karakterize edilmesinde değil, aynı zamanda birbirleriyle ve metinle etkileşim biçimlerinde açıkça görüldüğü belirtilmiştir. Siyavuş, Şah I. Abbas'tan da himaye gördü ve minyatürlerini “gulam-i şah-i velayet - Siyavuş nakkaş” (Kutsallığın şahının hizmetkârı - Nakkaş Siyavuş) olarak imzaladı. Bu şekilde Siyavuş, hem efendisinin statüsünü hem de kendisinin ona olan sadakatini dile getirmiş oluyordu. Siyavuş'un Şah Abbas için yaptığı iki minyatür günümüze ulaşmıştır. Yaklaşık olarak 1595 tarihli bu minyatürler onun son çalışmaları sayılabilir.

İranlı tarihçi Kadı Ahmed'in aktardığına göre Siyavuş 1597 yılından kısa bir süre sonra, yaşlandığı gerekçesiyle saraydan ayrılıp başka Gürcülerin de yaşadığı Şiraz'a gitti. Burada şehrin ileri gelenlerine hizmet etti ve minyatür yapmayı da sürdürdü. Yaklaşık 1616 yılında burada öldü.