Skopos
 | Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. (Mayıs 2016) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
1970'li yıllarda Hans Vermeer tarafından geliştirilen skopos kuramı, Katharina Reiss'ın metin sınıflandırmasıyla ortaya çıkmıştır. Amaç anlamına gelen skopos kuramı'na göre, her eylemin amacı vardır; çeviri de bir eylemse onun da bir amacı olmalıdır. Çeviride birden fazla skopos olabilir. Böylece de tek bir kaynak metinden ortaya birden fazla erek metin çıkabilir. Skopos kuramına göre belli bir skoposa uygun çevrilmiş metin (Translatum) tekrar kaynak diline çevrildiğinde ortaya bambaşka bir metin çıkar. Bu sebeple çeviri işlemi geri döndürülemez bir eylemdir.
Çevirinin amacına yani skoposuna müşteri karar verir ve çevirmen de uzman konumuna geçer. Çevirmenin özgürlükleri artar çünkü kaynak metne bağlılık tamamen ortadan kalkmış amaca bağlılık ortaya çıkmıştır. Böylece de önemli olan erek dil, erek kültür ve erek okuyucu olur. Kaynak metin tahttan indirilmiştir.
Hans Vermeer'e göre, skoposa göre çevrilen translatum işlevsel ve iletişimsel olarak yeterli çeviri'dir ve kaynak metin ile erek metin arasındaki tutarlılık fazla olursa eşdeğerlilik de aynı oranda azalır.
Skopos Kuramı'nın temel kuralları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Translatum, skopos doğrultusunda oluşturulur.
- Translatum, kaynak dil ve kültüründen bilgi talep etme şeklidir.
- Translatumdan kaynak dil ve kültürüne bilgi tekrar gönderilemez.
- Translatum amacıyla tutarlı olmalıdır.
- Translatum kendi içerisinde tutarlı olmalıdır.
Skopos Kuramı'na getirilen eleştiriler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kavram olarak çok geniş bir alanı kapsaması
- Bu kuramın kuram olmadan önce de çevirmenler tarafından kullanılması
- Geçerli olduğu alanların içine edebiyatın girmemesi
- Çeviriyi sadece dilbilimsel bir eylem olarak görmesi
- Sadakat kuralını yıkması