Spatharios
Spatharii ya da Spatharioi (tekil: Latince: spatharius; Yunanca: σπαθάριος, kelime anlamıyla "spatha-taşıyan") 5.ve 6. yüzyılda İmparatorluğu'nda Konstantinopolis'te sarayda Geç Roma imparatorlarının yakın korumaları. Daha sonra Bizans İmparatorluğu'nda sadece onursal bir unvan haline gelmiştir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]
Aslen terim hem özel hem de imparatorluk yakın korumaları için kullanılmaktaydı.[1] Sacrum cubiculum (imparatorluk "saklı odası") üyeleri arasında hadım cubicularii (Yunanca: koubikoularioi) olmayan askeri görevi yüklenmiş olanlar asıl imparatorluk spatharioi'siydi. II. Theodosius (h. 408-450) hükümdarlığında Krisafius bu göreve geldiği kaydedilmiştir.[1] 532 yılında hadımlar için özel spatharokoubikoularios unvanının varlığı muhtemelen hadım olmayan spatharioi'nin imparatorluk hizmetinde olduğunu gösterir. Birçok general ve vilayet valisi de spatharioi ismi verilen askeri görevliler kullanmıştır tek fark imparator için çalışanlar basilikoi ("Emperyal olanlar") ön eki ile adlandırılırlardı.[2] İmparatorluk spatharioi grubuna liderlik eden subay prōtospatharios ("ilk spatharios") unvanı kullanırdı ve muhtemelen geç 7. yüzyıl ayrı bir rütbe oldu.[3]
Erken 8. yüzyıl, bu unvanlar asıl askeri çağrışımlarını kaybederek onursal unvanlar oldular. Spatharios unvanı başlangıçta oldukça yüksek bir dereceydi. Örneğin İmparator II. Justinianos (h. 685-695) arkadaşı ve geleceğin imparatoru III. Leon'yı (h. 717-741) bu unvanla ödüllendirmişti.[1] Bu değer zaman içerisinde azaldı ve hypatos üstünde ve spatharokandidatos altında bir yere geldi.[4]
Klētorologion'a göre, bu unvanın alameti kılıcın kabzasının altın kaplama olmasıydı.[5] Aynı zamanda, basilikoi spatharioi unvanını onursal taşıyanlardan belirgin bir farkla oikeiakos spatharios terimi hala imparatorun oikos ("hane") yakın korumalığını işaret ediyordu.[1] Yaklaşık 1075 yılından sonra terim metinlerden kaybolmuştur ve 12. yüzyılın başlarında Anna Komnini, Aleksiad'ı yazmış, spatharios unvanı tutmanın tamamen önemsizdi.[1]
Diğer kullanımları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Lex Alemannorum (79.7), spatharius, nalbanttır.
- Orta Çağ Moldova, Spătar kraliyet kılıç ve sopasının koruyucusu, süvarilerin komutanı ve Voyvodadan sonra ikinci komutandı.[6]
- Ælfric of Eynsham spatharius'u kılıç taşıyan olarak anlatır: "swyrd-bora. Id est, Ensifer."
- 12. yüzyılday Milites Ordinis Militaris S. Jacobi de la Spatha, Portekiz chivalric nişanı, Spatharii olarak bilinirdi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Bury, J. B. (1911). The Imperial Administrative System of the Ninth Century – With a Revised Text of the Kletorologion of Philotheos [Dokuzuncu Yüzyılın İmparatorluk İdari Sistemi - Filotheos'un Kletorologion'unun Gözden Geçirilmiş Metni ile] (İngilizce). Londra: Oxford University Press. OCLC 1046639111 – Archive.org vasıtasıyla.
- Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- du Fresne, Carolo (1883-1887). "Spatharius (t. 7, col. 545a)". Glossarium Mediae et Infimae Latinitatis (Fransızca). Niort: L. Favre. 4 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2015.