Spiro Crne
 | Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. (Ocak 2023) |
Spiro Crne (1854 - 22 Nisan 1881) ya da bilinen adıyla Golemdžiojski, bir Sırp isyancı lideridir.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Spiro, 1854 yılında Dabnica'da doğdu. Daha çocukken ailesi tarafından bir malikaneye çalışmaya gönderildi. Osmanlı-Sırp Savaşı'nın bitiminden kısa bir süre önce işten ayrıldı. Daha sonra tütün kaçakçılığı yaptı. O dönemde Selanik'teki Fransız ve Alman konsolosları, zorla Müslümanlaştırılacak olan Hristiyan kızları korudukları için suikasta kurban gittiler.
Brsjak İsyanı
[değiştir | kaynağı değiştir]Ekim 1880'de Poreče'de Brsjak İsyanı olarak bilinen bir ayaklanma çıktı. Bu ayaklanma bir yıldan biraz fazla sürecekti. Osmanlı baskısından sonra Rus hükûmeti Sırbistan'a müdahale etti ve Sırp hükûmeti isyancılara yardımı durdurma kararı aldı. Müdahalenin bir parçası olarak Spiro, Sırp topraklarını terk etmek zorunda kaldı, böylece Nisan 1881'de o ve sekiz yoldaşı, o zamana kadar hükûmetten destek aldıkları Vranje'den ayrıldı. Micko'nun ayrılmasından hemen sonra, Spiro Crne ve 10 savaşçıdan oluşan yeni çetesi 19 Nisan'da Makedonya'ya girdi. Birkaç gün sonra, 22 Nisan'da Spiro'nun çetesi pusuya düşürüldü. Kozjak'ta yoğun bir Osmanlı takibi ile çatışmaya girdi ve öldürüldü. Grubundan sadece iki kişi ertesi gün canlı olarak Vranje'ye döndü. Spiro'nun kopmuş kafası Kumanova'da sergilendi. Spiro'nun o savaş sırasında öldürdüğü Arif, Kumanova eyaletinin tamamını elinde tutan Dugi Ali'nin oğluydu. Kumanova bölgesinde birçok kişi Arif'in öldürülmesini kutsanmış olarak gördü ve Spiro'ya ve onun ölümüne şarkılar adandı. İsyan nihayet Osmanlı jandarması tarafından bastırıldı.
Mirası
[değiştir | kaynağı değiştir]Spiro Crne ve Osmanlı tiranı Küçük Süleyman ile savaştığı destansı şiiri edebiyata girdi. Crne Voyvoda adlı şiire dayanan bir drama, Marko Cepenkov (1829–1920) tarafından yazılmıştır. Spiro Crne'yi şahsen tanıyan Sırp yazar Jovan Hadži Vasiljević (1866–1948), biyografisi Spiro Crne Golemdžiojski'yi 1933'te yayımladı. Vojvoda Spiro Crne (1976) adlı bir TV filmi onun hayatı üzerine çekildi. Üsküp'teki Gazi Baba Belediyesi'ndeki bir sokağa onun adı verildi.