Stepan Kraşeninnikov
Stepan Petrovich Krasheninnikov
Степа́н Петро́вич Крашени́нников | |
|---|---|
 Stepan Krasheninnikov | |
| Doğum | 11 Kasım 1711 Moskova |
| Ölüm | 8 Mart 1755 St. Petersburg |
| Milliyet | Rus |
| Kariyeri | |
| Dalı | Coğrafyacı, kaşif, doğa bilimci |
| Çalıştığı kurumlar | Rusya Bilimler Akademisi |
Stepan Petrovich Krasheninnikov (Rusça: Степа́н Петро́вич Крашени́нников; 11 Kasım 1711, Moskova - 8 Mart 1755, St. Petersburg), 18. yüzyılda Rusya'nın Sibirya ve Uzak Doğu topraklarının bilimsel olarak keşfinde öncü rol oynamış bir doğa bilimci, coğrafyacı ve kaşiftir. Moskova'daki Slav-Yunan-Latin Akademisi'nde klasik diller ve doğa bilimleri eğitimi alan Krasheninnikov, genç yaşta bilimsel merakı ve yeteneğiyle dikkat çekti. Özellikle Kamçatka Yarımadası ve Kuril Adaları üzerine yaptığı gözlemler, bölgenin coğrafyası, florası, faunası ve yerli halkları hakkında Batı dünyasına ilk kapsamlı bilgileri sunmuştur. Krasheninnikov'un çalışmaları, hem Rus bilim tarihinde hem de uluslararası coğrafya literatüründe kalıcı bir etki bırakmıştır.[1][2]
Kamçatka seferi ve bilimsel gözlemler
[değiştir | kaynağı değiştir]1733-1743 yılları arasında gerçekleştirilen Büyük Kuzey (İkinci Kamçatka) Seferi'ne katıldı ve bu kapsamda Ural Dağları, Batı Sibirya ve Kamçatka Yarımadası'nda kapsamlı gözlemler yaptı. Kamçatka'da geçirdiği yıllar boyunca bölgenin coğrafyası, florası, faunası ve yerli halkların yaşamı ile kültürü üzerine ayrıntılı notlar tuttu[2]. Özellikle Itelmen ve Koryak halklarıyla ilgili gözlemleri, etnografya açısından önem taşır.[1]
Opisanie Zemli Kamchatki (Kamçatka toprağının tanımı)
[değiştir | kaynağı değiştir].jpg)
Krasheninnikov'un en önemli eseri olan Opisanie zemli Kamchatki (Kamçatka Toprağının Tanımı), 1755 yılında yayımlandı. Eser, Kamçatka Yarımadası'nın coğrafyası, bitki örtüsü, hayvanları ve yerli halkları hakkında detaylı bilgiler sunar[2]. Kitabın iki bölümü Kuril Adaları'na ayrılmıştır ve bu adalarla ilgili ilk bilimsel bilgiler Krasheninnikov'un çalışmalarıyla Batı dünyasına ulaşmıştır. Eserde, yerel halkların dili, gelenekleri ve yaşam biçimleri detaylı şekilde incelenmiştir. Kitap, ölümünden sonra yayımlanmış ve kısa sürede çeşitli dillere çevrilmiştir.[1]
Akademik kariyer ve son yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]Krasheninnikov, Kamçatka seferinin ardından St. Petersburg'a döndü ve Rusya Bilimler Akademisi'nde doğa tarihi profesörü olarak görev yaptı. Botanik Bahçesi'nin yönetimini üstlendi. 1752 yılında Ladoga Gölü ve Novgorod çevresinde bitki örtüsünü araştırmak üzere saha çalışması yaptı.[1] Krasheninnikov'un çalışmaları, Rusya’nın Sibirya ve Uzak Doğu'daki coğrafi keşifleriyle ilgili Türkçe bilimsel makalelerde de yer almaktadır. Türkçe coğrafya kitaplarında Krasheninnikov'un Sibirya ve Uzak Doğu'nun doğa tarihi ve beşeri coğrafyası üzerindeki etkisi işlenmektedir.[3]
Stepan Petrovich Krasheninnikov, 8 Mart 1755'te St. Petersburg'da vefat etti.[1]
Bilimsel katkıları ve mirası
[değiştir | kaynağı değiştir]Kamçatka'nın tanımı: Krasheninnikov, Kamçatka Yarımadası'nın doğası ve halkları hakkında ilk kapsamlı bilimsel eseri hazırlamıştır.[2]
Botanik: Krasheninnikov'un adı, başta Krascheninnikovia olmak üzere çeşitli bitki türlerine verilmiştir.[3]
Coğrafi Adlandırmalar: Kamçatka'daki Krasheninnikov Yanardağı ve bazı diğer coğrafi oluşumlar onun adını taşır.[3]
Kuril Adaları: Krasheninnikov'un Kuril Adaları ile ilgili gözlemleri, bölgenin Rusya için stratejik ve bilimsel önemini vurgulayan güncel tartışmalarda da referans alınmaktadır.[1]
Etnografya: Yerli halkların kültürü, dili ve yaşamı üzerine yaptığı gözlemler, etnografya ve antropoloji alanında önemli bir kaynak olarak değerlendirilir.[2]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f Koroloff, R. (2007). The beginnings of a Russian natural history: the life and work of Stepan Petrovich Krasheninnikov (1711–1755). (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Oregon State University, History of Science. [1] 7 Ağustos 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ a b c d e Krasheninnikov, S. P. (1970). A translation of Stepan Petrovich Krasheninnikov's Opisanie zemli Kamchatki (The description of the land of Kamchatka) by E.A.P. Crownhart Vaughan. (E.A.P. Crownhart Vaughan, Çev.; Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Portland State University. [2] 12 Nisan 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ a b c Tümertekin, E., & Özgüç, N. (2010). Beşeri Coğrafya: İnsan, Kültür, Mekân. Palme Yayıncılık.
