Steve Biko
Steve Biko | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Bantu Stephen Biko 18 Aralık 1946 Tarkastad, Doğu Kap, Güney Afrika |
| Ölüm | 12 Eylül 1977 (30 yaşında) Pretoria, Güney Afrika |
| Meslek | Irk ayrımı karşıtı aktivist |
| Organizasyon | South African Students' Organisation; Black People's Convention |
| Evlilik | Ntsiki Mashalaba |
| Partner(ler) | Mamphela Ramphele |
| Çocuk(lar) | 5, çocuklardan biri Hlumelo Biko |
Steve Bantu Biko (d. 18 Aralık 1946, King Williams Town, Güney Afrika Cumhuriyeti - ö. 12 Eylül 1977, Pretoria, Güney Afrika Cumhuriyeti), Güney Afrika Cumhuriyeti'nde ırk ayrımına karşı mücadele eden halk önderi, Siyah Bilinç Hareketi'nin kurucusu.
1966'da Durban'da bulunan Natal Üniversitesi'nde tıp eğitimine başladı. Natal Üniversitesi'nde öğrenciyken ırk ayrımına karşı çeşitli faaliyetlerde bulundu. Güney Afrika Ulusal Öğrenci Birliği içerisinde yer aldı. Bu örgütte beyazlar da dahil farklı ırklardan öğrenciler yer alıyordu. Biko siyahların, yerlilerin ve farklı renkte olanların kendi örgütlerini kurmaları gerektiğini savundu. Bu amaçla 1968'de Güney Afrika Öğrenci Derneği'ni kurdu ve ilk başkanlığına seçildi. Derneğin aktif üyelerinden Ntsiki Mashalaba ile evlendi. 1972'de Siyahlar Kongresi onursal başkanlığına seçildi. Mart 1973'ten sonra tırmanışa geçen ırk ayrımı politikaları nedeniyle Biko'nun faaliyetleri tamamen yasaklandı. Birden fazla kişiyle aynı anda konuşması, kamuya açık yerlerde konuşma yapması, konuşma ve düşüncelerinin başkalarına aktarılması da bu yasak kapsamındaydı. Bunun üzerine Biko, doğduğu yer olan Doğu Cape bölgesine giderek, sağlık ve eğitim faaliyetlerinde bulunan çeşitli vakıf ve derneklerin kurulmasına öncülük etti.
16 Haziran 1976'da, Soweto'da ırk ayrımına karşı protesto gösterisi düzenleyen 700 ortaokul ve lise öğrencisinin ırkçı beyaz rejim tarafından katledilmesinden sonra, çeşitli protesto gösterileri düzenledi. Bu gösterilerde dikkat çeken Biko rejimin hedefi hâline geldi.
18 Ağustos 1977'de bir polis kontrol noktasında tutuklandı. Gözaltında başına ağır darbeler aldı ve bir gün boyunca zincirlenerek hücreye kapatıldı. Çıplak bir şekilde bir kamyonun kasasına konarak 1200 km uzaklıktaki Pretoria'ya götürüldü. Pretoria cezaevine ulaştıktan kısa bir süre sonra 12 Eylül 1977'de hayatını kaybetti. Polis ölüm nedeninin uzamış açlık grevi olduğunu açıkladı. 2 Şubat 1978'de açılan davada hiçbir polis hakkında soruşturma açılmadı, Biko'nun kafasındaki yaraların intihar girişimi sonucu oluştuğu ileri sürüldü.
Popüler Kültürde
[değiştir | kaynağı değiştir]Genel Bilgi
Cry Freedom (Özgürlük Çığlığı), 1987 yapımı bir İngiliz–Güney Afrika ortak yapımı dramatik biyografi filmidir. Filmin yönetmenliğini Richard Attenborough üstlenmiş, başlıca rollerini Denzel Washington ve Kevin Kline paylaşmıştır. Film, Güney Afrika'daki Apartheid rejimini konu alır ve özellikle siyah aktivist Steve Biko ile beyaz gazeteci Donald Woods'un gerçek hayat hikâyelerine dayanır.
Konu
Film, 1970'li yıllarda Apartheid döneminde geçmektedir. Siyah halkın eşitsizliğe karşı mücadelesini simgeleyen liderlerden biri olan Steve Biko'nun politik faaliyetleri ve devlet tarafından baskı altına alınışı, gazeteci Donald Woods'un gözünden anlatılır. Woods, başlangıçta Biko'ya eleştirel yaklaşırken, zamanla onun düşüncelerinden etkilenir. Biko'nun polis gözetiminde şüpheli ölümü, Woods'u uluslararası kamuoyuna bu durumu duyurmaya sevk eder.[2]
Oyuncular
- Denzel Washington – Steve Biko
- Kevin Kline – Donald Woods
- Penelope Wilton – Wendy Woods
- John Thaw – Jimmy Kruger
Temalar ve Önemi
Film, Apartheid rejiminin baskıcı doğasını, ifade özgürlüğü kısıtlamalarını ve ırkçılığın yıkıcı etkilerini vurgular. Aynı zamanda beyaz ve siyah aktivistler arasındaki dayanışmayı ve uluslararası kamuoyunun bu tür baskılara dikkat çekmesinin önemini işler.[3]
Ödüller ve Eleştiriler
Cry Freedom, gösterime girdikten sonra hem övgüler hem de eleştiriler almıştır. Denzel Washington'un performansı büyük beğeni toplamış, film üç dalda Oscar Ödülü'ne aday gösterilmiştir (En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu, En İyi Film Müziği, En İyi Şarkı). Eleştirmenler, filmin Biko'nun hikâyesinden ziyade Donald Woods'un bakış açısına odaklandığını belirterek tartışmalara yol açmıştır.
Sonuç
Cry Freedom, 1980'ler sinemasında politik mesajı güçlü yapımlardan biri olarak kabul edilir. Hem biyografik hem de politik dram türünde değerlendirilen film, Apartheid karşıtı mücadelenin sinemadaki en önemli temsillerinden biridir.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Robert Sobukwe
- Aparthayd
- Güney Afrika Cumhuriyeti
- Afrika Ulusal Kongresi
- Güney Afrika Komünist Partisi
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Background: Steve Biko: martyr of the anti-apartheid movement. BBC News (1997-12-08).
- Biko, Steve (1986). I Write What I Like. Harper & Row, 103-104.
- See, for instance, Rian Malan's book My Traitor's Heart
- Stephen Bantu Biko. South African history online (09 2007). Retrieved on 2007-11-20.
- King William's Town's hero: Steve Biko 1946 - 1977. Buffalo City government. Retrieved on 2007-09-02.
- Pillay, Verashni (2007-09-12). Keeping Steve Biko alive. News24. Retrieved on 2007-09-19.
- Mrs Helen ZILLE. Who's who. 24.com. Retrieved on 2007-12-12.
- SA editor's escape from apartheid, 30 years on M & G
- ^ Özgürlük Çığlığı (Cry Freedom) - Film, 1987, 29 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi18 Ağustos 2025
- ^ Beyazperde, Özgürlük Çığlığı, 26 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi18 Ağustos 2025
- ^ Cry Freedom, Denzel Washington, Kevin Kline, Josette Simon, 6 Kasım 1987, 21 Temmuz 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi18 Ağustos 2025