Stokastik
 | Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. (Şubat 2017) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Stokastik, değişken, rastlantısal anlamına gelen sıfat. Stokastik süreçlerin istatistikte ve mühendislikte önemli bir yeri vardır. Stokastik bir sürece örnek olarak temel uygulamalardan bir tanesi verilebilir: Şirketler geçmiş talep miktarlarına bakarak, gelecek aylarda ürünleri için ne kadar çok talep olacağını tahmin etmeye çalışırlar. Bunu hiç yoktan tahmin etmek yerine, talebin geçmiş günler veya aylar boyunca nasıl davrandığını yakından incelerler. Talep stokastik, yani değişken bir miktar olduğu için talebi incelerken matematikten ve özellikle istatistikten faydalanırlar.
Beşeri bilimler
[değiştir | kaynağı değiştir]En basit sürekli stokastik yöntemlerden biri Brown devinimidir. Bu devinim ilk defa bitkibilimci Robert Brown tarafından, suda oluşan polen taneciklerini mikroskopla incelerken gözlemlenmiştir.
Fizik
[değiştir | kaynağı değiştir]Stokastik Monte Carlo yöntemine "Monte Carlo" isminin verilmesi fizik araştırmacıları Stanisław Ulam, Enrico Fermi, John von Neumann ve Nicholas Metropolis gibi bilim insanları tarafından yaygınlaştırılmıştır. Bu isim Ulam'in amcasının kumar oynadığı Monaco'da bulunan Monte Carlo Kumarhanesi'ne bir atıftır. Rastlantısallığın kullanılması ve yöntemin tekrarlayan yapısı kumarhanedeki aktivitelere benzerlik göstermektedir. Simülasyon metotları ve istatistiksel örneklemeler genellikle tam tersini yapmaktadır: simülasyon ile daha önceden anlaşılmış bir deterministik problemin test edilmesi. Bu "tersine" yöntem tarihsel olarak daha önceden biliniyor olsa da, genel bir yöntem olarak kabulu ve yaygınlasması Monte Carlo yontemiyle olmuştur.
Monte Carlo yöntemleri büyük miktarda rastgele sayılara ihtiyaç duyar ve bu da yalancı rastgele sayı üreteçleri alanında gelişmelere yol açmıştır. Bu tür yalancı rastgele sayı üreteçleri daha önceden istatistiksel örneklemelerde kullanılan rastgele sayı tablolarına nazaran çok daha hızlı sonuçlara imkân sağlamıştır.
Biyoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Biyolojik sistemlerde, denge ve diğer vestibular iletisim kanallarına stokastik "gürültü" eklenmesinin dahili geribesleme döngülerinde sinyal kuvvetini arttırıcı etkisi olduğu gözlemlenmiştir.
Yaratıcılık
[değiştir | kaynağı değiştir]Simonton (2003, Psych Bulletin), bilimde (bilim insanlarının) yaratıcılığının sınırlı stokastik bir davranış olduğunu ve tüm bilimlerde yeni teorilerin veya en azından bir kısmının, stokastik süreclerin bir ürünü olduğu görüşünü savunur.
