Suphi Tufeyli
| Suphi Tufeyli | |
|---|---|
| |
| Suphi Tufeyli | |
| Hizbullah'ın 1. Genel Sekreteri | |
| Görev süresi 1989 - Mayıs 1991 | |
| Yerine geldiği | Makam oluşturuldu |
| Yerine gelen | Abbas Musavi |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1947 Brital, Lübnan |
Subhi el-Tufayli (Arapça: صبحي الطفيلي; d. 1947), Lübnanlı üst düzey bir Şii din adamı ve siyasetçidir. 1982'de Hizbullah'ın kuruluşunda yer almış ve 1989'dan 1991'e kadar örgütün ilk genel sekreteri olarak görev yapmıştır. Tufeyli, Bekaa Vadisi'ndeki en bilgili Şii alimi olarak görüldüğü Lübnan Şii topluluğu arasında popülerlik kazanmıştır.[1][2][3][4]
El-Tufeyli, Şii İslamcı bir figür olmasına rağmen, İran ve mevcut Hizbullah liderliğini eleştirmektedir. El-Tufeyli'nin Hizbullah ile yollarını ayırması, 1990'larda kurucu ortaklardan Abbas el-Musevi'nin ölümünden sonra, İran tarafından desteklenen Hasan Nasrallah hizbinin baskın hale gelmeye başlamasıyla ortaya çıktı.[1][5] anlaşmazlığın nedeni, Nasrallah hizbinin küçümsediği, El-Tufeyli'nin Lübnan siyasetinden uzak durma ve bunun yerine İsrail'e karşı silahlı ayaklanmaya odaklanma ısrarıydı.[2][5] El-Tufeyli'nin takipçileri ile Hizbullah üyeleri arasında yaşanan şiddetli çatışmaların ardından, 1998 yılında Hizbullah'tan ihraç edildi.[6]
Din adamı, o zamandan beri Hizbullah ve İran'a karşı sert bir muhalif olarak faaliyet göstermekte ve takipçilerini bölgedeki İran hegemonyasına karşı durmaya çağırmaktadır.[7][8][9]
Erken yaşamı ve eğitimi
[değiştir | kaynağı değiştir]Tufeyli, Irak'ın Necef şehrinde Saddam Hüseyin döneminde dokuz yıl boyunca teoloji eğitimi aldı. Bu süre zarfında diğer İslamcı din adamlarıyla tanıştı ve Lübnanlı din adamı Musa el-Sadr'dan etkilendi.[10] Lübnan'a dönen Tufeyli, 1982'de Bekaa Vadisi'nde Şii İslami grup Hizbullah'ı kurmak için Abbas el-Musavi ile bir araya geldi. Bekaa, Hizbullah'ın Lübnan'daki üç ana destek bölgesinden biridir.[11]
Tufeyli, Bekaa Vadisi'ndeki en bilgili Şii din adamı olarak ün kazandı.[3] Hizbullah, kendi saflarında en üst düzey Şii dini lideri olarak gördüğü El-Tufayli'yi Baalbek'in "İslam Cumhuriyeti Başkanı" seçti. Hizbullah militan birlikleri Bekaa vadisinde devriye gezerek sakinleri arasında katı dini normları ve kıyafet kurallarını uyguladı ve Batı kültürel eğilimlerini yasakladı.[12]
Hizbullah'ta
[değiştir | kaynağı değiştir]Hizbullah'ın liderlik değişikliği ve Tufeyli'nin muhalefeti 1984 yılında, Hizbullah'ın liderliği Abbas el-Musevi'ye geçti. Hizbullah'ın rehine alma kampanyası, 1983 Kuveyt bombalamalarının failleri olan ve Hizbullah üyeleriyle bağlantılı "Kuveyt 17" bombacılarının serbest bırakılmasıyla sona ermişti. Ayrıca, Taif Anlaşması Lübnan'daki İç Savaşı fiilen sona erdirmişti.[13] Humeyni'nin 1989'daki ölümünden sonra, Hizbullah üzerinde İran'ın kontrolü arttı ve örgüt temel yapısal değişikliklere uğradı. 1989'daki ilk toplantıda, Tufeyli, Hizbullah'ın ilk genel sekreteri seçildi ve bu görevi 1991 yılına kadar sürdürdü. Ancak bu dönem, örgüt içinde Tufeyli'nin daha bağımsız bir politika izleyen takipçileri ile Nasrallah'ın İran yanlısı çizgisini benimseyen grubu arasında yoğun bir hizipçiliğe sahne oldu. Tufeyli destekçileri sistematik olarak kenara itildi ve Nasrallah grubu, İran dini lideri Ali Hamaney ve İran Cumhurbaşkanı Rafsancani'nin desteğiyle örgüt yapılarında giderek güç kazandı. Bu durum, 1993'teki üçüncü toplantıda Hamaney'e sadık Hasan Nasrallah'ın Hizbullah'ın üçüncü genel sekreteri olarak atanmasıyla sonuçlandı.[14][15]
Rekabetin zirve noktası, Tufeyli'nin Ali Hamaney tarafından desteklenen Hizbullah'ın 1992 genel seçimlerine katılmasına karşı çıkmasıydı. Tufeyli bunu, "Siyonistlerin Güney Lübnan'ı işgaline" karşı daha acil olan silahlı mücadeleden uzaklaşma olarak görüyordu. Tufeyli grubunun güçlü protestolarına rağmen, Hizbullah seçimlere katıldı, 12 sandalye kazandı ve Lübnan sisteminde etkili bir siyasi partiye dönüştü.[1][16] 1994 yılına gelindiğinde, Tufeyli artık grupta herhangi bir etkisinin olmadığını kamuoyu önünde kabul etmişti:
"Ben sıradan bir militanım ve karar alma süreçlerine katılmıyorum. Bu, yasama seçimleri zamanından beri böyle.""[17]
Tufeyli, Hizbullah'ın Lübnan ulusal seçimlerine katılmasına [18][19] ve Lübnan devletine yönelik "ılımlılığına" [20] karşı çıkmaya devam etti. Ayrıca Hizbullah'ın hükûmetin uyuşturucu ekimine karşı baskısını desteklemesine de karşı çıktı.[21] Ancak Tufeyli, Hizbullah içindeki bölünmenin, İran'ın Hizbullah'ı orijinal Lübnanlı liderlikten devralması ve İran'ın kendi liderliğindeki İsrail'e karşı şiddet taktiklerine ve İsrail devletinin sona erdirilmesi talebine karşı çıkması nedeniyle meydana geldiğini belirtti; Tufeyli, İran'ın Hizbullah'ı İsrail için bir "sınır muhafızı" olarak kullanmak istediğini açıkça ifade etti.[22]
Tufeyli ayrıca, Musa el-Sadr'ın 1970'lerdeki Hareketi'nde olduğu gibi, Güney Lübnan, Beyrut ve tüm eyaletteki yolsuzluğa karşı mücadeleyi savundu. 4 Temmuz 1997'de Baalbek'te bir protesto gösterisi düzenledi. Yasaklanmasına ve insanların katılmasını engellemek için ordunun konuşlandırılmasına rağmen, gösteriye tahminen 10.000 kişi katıldı. Protesto, Zahle ve Dany Chamoun'dan destek aldı.[23][24] Tufeyli, "bir insanın yoksulluk veya ihtiyaç sahibi oldukları için aşağılanmasının tamamen kabul edilemez olduğunu" söyledi.[25] Sonbaharda, Brital ve Nabi Chit çevresindeki altmış köyde kırsal alanların ihmal edilmesini ve ithal ürünlerle rekabeti protesto eden gösteriler düzenledi. Yollar yanan lastikler ve dökülen tarım ürünleriyle kapatıldı. Yaklaşık 3.000 asker konuşlandırıldı ve 23 protestocu tutuklandı. Protestoyu tetikleyen unsurlardan biri, yeni eğitim öğretim yılı için okul ücretlerinin çocuk başına 300 dolara çıkarılmasıydı. O dönemde Bekaa vadisindeki ortalama yıllık kişi başına gelir 500 dolardan azdı. Tufeyli, vergi ödemeyi reddetmeyi ve UNDP'nin kredilerinin geri ödenmesini durdurmayı savundu. .[26]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Elie Alagha, Joseph (2011). Hizbullah's Documents: From the 1985 Open Letter to the 2009 Manifesto. Pallas Publications. ss. 22, 23. ISBN 978-90-8555-037-2.
- ^ a b Ranstorp, Magnus (1997). Hizb'Allah in Lebanon: The Politics of the Western Hostage Crisis. London, UK: Palgrave Macmillan. ss. 35, 36. doi:10.1057/9780230377509. ISBN 978-0-333-68401-6.
- ^ a b Reich, Walter; Kramer, Martin (1998). "8: The moral logic of Hezbollah". Origins of Terrorism: Psychologies, Ideologies, Theologies, States of Mind. Washington DC, USA: Woodrow Wilson Center Press. ss. 138. ISBN 0-943875-89-7.
- ^ M. Shaw, J. Demy, Jeffrey, Timothy (2017). War and Religion: An Encyclopedia of Faith and Conflict. ABC-CLIO. s. 339. ISBN 978-1-61069-516-9.
- ^ a b al-Aloosy, Massaab (2020). The changing ideology of Hezbollah. Palgrave Macmillan. ss. 77, 78. ISBN 978-3-030-34846-5.
- ^ al-Aloosy, Massaab (2020). The changing ideology of Hezbollah. Palgrave Macmillan. s. 78. ISBN 978-3-030-34846-5.
- ^ "Pressure intensifies on Lebanese Hizbullah as top Shia clerics speak out". Diyaruna. 2021. 5 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Kawas, Mohamed (8 Mayıs 2016). "Former Hezbollah chief: 'Tehran is only investing in Lebanon's Shia to serve its own interests'". The Arab Weekly. 18 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ El-Bar, Karim (30 Aralık 2016). "'They exploited sectarianism': Former Hezbollah leader Tufayli talks Iran, Syria". Middle East Eye. 20 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Alagha, Joseph Elie (2006). The Shifts in Hizbullah's Ideology: Religious Ideology, Political Ideology and Political Program. Amsterdam University Press. ISBN 9789053569108.
- ^ Ranstorp, Magnus, Hizb'allah in Lebanon : The Politics of the Western Hostage Crisis, New York, St. Martins Press, (1997), p.46
- ^ Ranstorp, Magnus (1997). Hizb'Allah in Lebanon: The Politics of the Western Hostage Crisis. London, UK: Palgrave Macmillan. ss. 35, 36, 65, 66. doi:10.1057/9780230377509. ISBN 978-0-333-68401-6.
- ^ Ranstorp, Magnus, Hizb'allah in Lebanon, 1997, p.105
- ^ Elie Alagha, Joseph (2011). Hizbullah's Documents: From the 1985 Open Letter to the 2009 Manifesto. Pallas Publications. s. 22. ISBN 978-90-8555-037-2.
- ^ Ranstorp, Magnus (1997). Hizb'Allah in Lebanon: The Politics of the Western Hostage Crisis. London, UK: Palgrave Macmillan. ss. 72, 77. doi:10.1057/9780230377509. ISBN 978-0-333-68401-6.
- ^ Ranstorp, Magnus (1997). Hizb'Allah in Lebanon: The Politics of the Western Hostage Crisis. London, UK: Palgrave Macmillan. ss. 75-77. doi:10.1057/9780230377509. ISBN 978-0-333-68401-6.
- ^ Ranstorp, Magnus (1997). Hizb'Allah in Lebanon: The Politics of the Western Hostage Crisis. London, UK: Palgrave Macmillan. s. 77. doi:10.1057/9780230377509. ISBN 978-0-333-68401-6.
- ^ "The break with Hezbollah and Hassan Nasrallah". 16 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2007.
- ^ "Lebanese army hunts down radical cleric". 7 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2025.
- ^ Hezbollah: Between Tehran and Damascus 13 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Middle East International No 562, 7 November 1997; Publishers Lord Mayhew, Dennis Walters MP; Giles Trendle p.16
- ^ Archived at Ghostarchive and the Wayback Machine: "Iran Alliance with US-Israel- YouTube2". YouTube. 11 Nisan 2012.
- ^ Middle East International No 554, 11 July 1997; Giles Trendle p.9
- ^ "News from Beirut July 7 1997". 27 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2025.
- ^ "News from Beirut July 7 1997". 30 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2025.
- ^ Middle East International No 562, 7 November 1997; Giles Trendle p.16