Suriye İç Savaşı'nda medya
Tunus ve Mısır devrimlerinde olduğu gibi, internet protestoların/silahlı ayaklanmaların örgütlenmesinde ve haberleştirilmesinde önemli bir rol oynadı. 2011 itibarıyla Suriye ayaklanmasını destekleyen en büyük Facebook sayfası, 383.000'den fazla takipçisi olan "The Syrian Revolution 2011 الثورة السورية ضد بشار الأسد" idi. Fida es-Seyid tarafından kurulan sayfa, ayaklanmayla ilgili haberler yayınlıyor ve protestolar için genel yönergeler sunuyordu. 2025 itibarıyla 4,1 milyondan fazla takipçisi var.[3]
Suriye'de uluslararası haber medyası yasak olduğundan, ikinci el enformasyon/dezenformasyonun ana kaynağı, genellikle titrek cep telefonu kameralarıyla çekilip YouTube'a yüklenen özel videolardı. Bu tür videoların bağımsız olarak doğrulanması zordu ve birçok televizyon kanalı, Suriye'de çekildiği iddia edilen Irak ve Lübnan'dan eski görüntüler yayınladı.[4][5] Ocak 2012 ile Eylül 2013 arasında, savaşı belgeleyen bir milyondan fazla video yüklendi ve yüz milyonlarca kez izlendi.[6] Wall Street Journal, "cep telefonu kameraları ve sosyal medya gibi iki teknolojinin eşi benzeri görülmemiş bir şekilde bir araya gelmesinin, anında yükleme yoluyla yeni bir olguyu, YouTube savaşını ortaya çıkardığını" belirtiyor. New York Times ise çevrimiçi videoların "genişleyen bir savaşın başka hiçbir şeye benzemeyen bir şekilde belgelenmesini sağladığını" belirtiyor[7]
Savaşın ilk yılında (2011-2012) Türkiye'nin Şam büyükelçisi olan Ömer Önhon Suriye'deki görev dönemini anlattığı kitabında Baas rejimi yetkililerinin Türk gazeteci heyeti çağırması hakkında şunları yazmıştı:[8]
23 Ağustos'ta Şam'a bir Türk gazeteci grubu geldi. Aralarında Ankara'daki görev dönemimden tanıdıklarım da vardı. Rejim mihmandarları gazetecileri, Şam'da "görülmesini istedikleri bölgelerde" dolaştırdılar. Suriyeliler bu konularda çok maharetlidir. Misafirleri öyle yerlerde dolaştırıyorlardı ki, gelenlerin bazısı şaşkınlıkla "Burada savaş filan yok, nereden çıkarıyorlar" diyebiliyordu. Halbuki birkaç sokak arkada kıyamet kopuyordu.
Ekim 2012 itibarıyla Suriye İç Savaşı'nda 'yüzden fazla gazetecinin' öldürüldüğü bildirildi. Gazetecileri Koruma Komitesi'ne göre, ayaklanmanın ilk on sekiz ayında iş kaynaklı olaylarda 13 gazeteci öldürüldü.[9] Aynı dönemde, Sınır Tanımayan Gazeteciler toplam 33 gazetecinin öldürüldüğünü söyledi.[10] Sunday Times yazarı Marie Colvin, Humus Muharebesi sırasında bir patlama sonucu öldürüldü.[11] Fransız gazeteci Gilles Jacquier, isyancıların havan topu ateşiyle öldürüldü.[12]
Suriye hükûmeti tarafından seçilenler dışında, gazetecilerin Suriye'de haber yapması yasaklandı. Ülkeye giriş yapanlar ise hedef alındı. Protestoların başlamasından bir ay sonra, en az yedi yerel ve uluslararası gazeteci gözaltına alındı ve en az biri darp edildi.[13] Gazeteci Muhammed Abdülmevla el-Hariri, Nisan 2012'de tutuklandı, hapishanede işkence gördü ve Mayıs 2012'de El Cezire'ye röportaj verdiği için ölüm cezasına çarptırıldı.[14] Ürdünlü Selame Keyle, sınır dışı edilmeden önce işkence gördü ve kötü koşullarda alıkonuldu.[15]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Aleppo girl's Twitter appeals for peace capture world's attention". Globe and Mail. Erişim tarihi: 19 Aralık 2025.
- ^ "7-year-old Bana Alabed tweets her life in besieged Aleppo, the horror of Syria airstrikes". Daily Sabah. 22 Ekim 2016. Erişim tarihi: 19 Aralık 2025.
- ^ "The Syrian Revolution 2011". 3 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2019 – Facebook vasıtasıyla.
- ^ "Media Watch: Beware the 'trusted' source". ABC. Australia. 16 Mayıs 2011. 3 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2011.
- ^ "Gigantisk DR-bommert uden konsekvenser –". Avisen.dk. 18 Mayıs 2011. 22 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2011.
- ^ "Syria's War Viewed Almost in Real Time". The Wall Street Journal. 27 Eylül 2013. 24 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2017.
- ^ "Watching Syria's War". NYT. 21 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2013.
- ^ Önhon, Ömer (2021). Büyükelçinin Gözünden Suriye. Remzi Kitabevi. s. 167-168.
- ^ "Journalists Killed in Syria since 1992". Committee to Protect Journalists. 24 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2012. According to the organisation, no journalists were killed in Syria between 1992 and the start of the uprising.
- ^ "Thirty-Three Professional and Citizen Journalists Killed since March 2011". Reporters Without Borders. 10 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2012.
- ^ Wardrop, Murray (22 Şubat 2012). "Syria: Sunday Times journalist Marie Colvin 'killed in Homs'". The telegraph. 3 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2012.
- ^ Malbrunot, Georges (17 Temmuz 2012). "Jacquier: l'enquête française pointe les rebelles syriens" [Jacquier: French investigation points to Syrian rebels]. Le Figaro (Fransızca). 18 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2012.
- ^ "Syria: Rampant Torture of Protesters". Human Rights Watch. 16 Nisan 2011. 21 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2012.
- ^ "Citizen journalist sentenced to death for Al-Jazeera interview – Reporters Without Borders". Reports Without Borders. 28 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2012.
- ^ "Syria: Deported Palestinian journalist speaks out about torture in custody". Amnesty International. 17 Mayıs 2012. 3 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2012.