Surname-i Vehbi
 | |
| Yazar | Seyyid Vehbi |
|---|---|
| Ülke | Osmanlı İmparatorluğu |
| Dil | Türkçe |
| Konu | 1720’de III. Ahmet’in dört oğlunun sünnet düğünü nedeniyle düzenlenmiş şenlikler |
| Tür | Surname |
Surname-i Vehbi, padişah III. Ahmed'in dört oğlunun 1720'de gerçekleşen ve 15 gün süren sünnet şenliklerini anlatan ve şair Seyyid Vehbi tarafından kaleme alınmış mensur eserdir.
Surname türünün en ünlü eseri olan kitapta İstanbul tanıtılır, devrin örf ve âdetleri anlatılır. Lale Devri'ni betimleyen en önemli kaynaklardandır[1]
Eserin birçok nüshası vardır. Topkapı Sarayı Müzesi'nde Hazine 3593 envanter numarası ile kayıtlı olan nüshada Levni tarafından yapılmış 137 levha bulunur. Levni'nin minyatürlerini içeren nüshanın yaklaşık on yılda tamamlandığı, 1729-1730'da sunulduğu düşünülür. Yapıt Osmanlı el yazmalarının son önemli örneğidir.[1]
Nüshaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Eser, günümüze en fazla nüshası gelen surnamedir. Topkapı Sarayı Müzesi III. Ahmet Kütüphanesi'nde Hazine 3593 envanter numarası ile kayıtlı nüsha, Levni tarafından yapılmış 137 levhayı içerir. Aynı kütüphanedeki 3593 numaralı nüsha ise imzasız 140 levha içermektedir.
İstanbul Üniversitesi'ndeki TY 6099 numaralı nüshanın Vezir-i Azam Damat İbrahim Paşa için hazırlandığı düşünülür. Bu nüshanın 140 minyatürlü yaprağı Levni okuluna mensup bir sanatçı tarafından yapılmıştır. Ziyafet sahneleri Levni'nin surnamesi ile aynı şemayı gösterir. Bu kütüphanede bulunan diğer nüshalar; 6124, 1607, 3035 no'lu yazmalardır. Süleymaniye Kütüphanesi, Fatih Millet Kütüphanesi, İstanbul Beyazi Belediye Kütüphanesi'nde de nüshalar mevcuttur.[2]
Metin
[değiştir | kaynağı değiştir]Devrin tanınmış şairlerinden birisi olan Seyyid Vehbî'nin en önemi eseri olan yapıt, 18. yüzyıl Osmanlı nesrinin klasik özelliklerini taşıyan bir metindir. Düzyazı olarak yazılmıştır ancak içinde manzum bölümler de bulunur.[1] Bir münacat ile başlar, onu naat, III. Ahmet'e, Sadrazam İbrahim Paşa'ya medhiye gibi kaside şeklindeki şiirler izler.
Talik yazı ile Türkçe yazılmıştır. Her sayfada 16 cm. uzunluğunda 23 satır bulunur.
Minyatürler
[değiştir | kaynağı değiştir]
Topkapı Sarayı Müzesi III. Ahmet Kütüphanesi'nde Hazine 3593 envanter numarası ile kayıtlı nüsha, Levni tarafından yapılmış 37x26 boyutlarında 137 minyatür içerir. Olaylar oluş sırasına göre betimlenmiş; birinci günü on iki tasvirle, ikinci günü sekiz sahneyle, sonraki günler giderek azalan tasvirlerle ve tek resimle, on birinci güne kadar her gün dört resimle temsil edilmiştir.[1] Eserin minyatürleri, farklı kompozisyonlar içinde gösterilmiştir. Bunları; Padişah, sadrazam, davetliler ve halk önünde yapılan gösteriler, ziyafet sahneleri, esnaf alayları, sünnet düğününün Topkapı Sarayına gidişi, nahıl ve şeker bahçeleri şeklinde sınıflandırmak mümkündür.[1]
Karşılıklı iki sayfada yer alan minyatürler hem birbirinden bağımsızdır; hem de birliktelik taşırlar. Hareket çoğunlukla soldan sağadır. Minyatürlerde her figürün yüzünde karakter yansıtan ifadeler sezilir. Osmanlı'nın her kesiminden insanları gözler önüne serilmiştir. III. Ahmet'i oldukça detaylı ve gerçeğe yakın şekilde resmedilmiştir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir] | Bu madde önerilmeyen biçimde kaynaklandırılmıştır. (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
- ^ a b c d e Serap Irlayıcı Tekbaş, Surname-i Vehbi Münyatürlerindeki Eğlence Sahnelerinin Resim Eğitimi Açısından İncelenmesi, Selçuk Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi, Konya 2008[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Mehmet Arslan, Kültür Tarihimiz Açısından Zengin Bir Kaynak:Sur-nâmeler, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt 5, Sayı 10, 2007