Szeletyen
Szeleta Kültürü, Avusturya, Moravya, kuzey Macaristan ve güney Polonya'da bulunan Orta Paleolitik ve Üst Paleolitik arasında bir geçiş arkeolojik kültürüdür.[1] Günümüzden (GÖ) 41.000 ila 37.000 yıl öncesine tarihlenmektedir ve adını Kuzey Macaristan Dağları'nın bir parçası olan Bükk Dağları'ndaki Szeleta Mağarası'ndan almaktadır.
Öncülü Bohuniciyen'dir (48.000–40.000 BP) ve Fransa'daki Orinyasiyen (43.000–26.000 BP) ve İtalya'daki Uluzziyen (45.000–37.000 BP) ile kabaca çağdaştır. Kültürü Gravettiyen (33.000–21.000 BP) izlemiştir.
Szelet Mağarası'ndaki ilk kazılar 1906'dan 1913'e kadar Ottocar Kadić tarafından gerçekleştirildi.[2] Ayırt edici bir Szelet kültürü fikri, Çekoslovak arkeolog František Prošek (1922–1958) tarafından ortaya atıldı.[3]
Neandertaller veya modern insanlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Orta Avrupa'daki en özgün ve aynı zamanda en yerli Üst Paleolitik kültür olarak adlandırılmıştır.[4] Bulgular genellikle Neandertal ve modern insanın çağdaşlığı açısından "Orta ve Üst Paleolitik'in sınırındaki kültürleşmenin ürünü" olarak yorumlanır.[5] Yine de, insan kalıntılarının bulunmuş olmaması, kültürü Neandertallere veya modern insanlara atfetmeyi imkansız hale getirmektedir.
Litik endüstri
[değiştir | kaynağı değiştir]Litik endüstri aşağıdakilerle karakterize edilir:
- Bifasiyal yapraklanmış noktalar ve kenar kazıyıcılar
- Prizmatik ve diskoid debitaj
- Micoquien el baltalarının varlığı
Daha sonraki topluluklar, uç kazıyıcılar ve düzeltili dilgiler içermektedir.[3]
Sit alanları
[değiştir | kaynağı değiştir]Macaristan'daki Szelet mağarasına ek olarak, Dzierzyslaw ve Lubotyń'da (Polonya),[6] Slovakya'daki Čertova pec'te ve Pod Hradem'de (Moravya) topluluklar bulunmuştur.[3][7]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Adams B., 1998: The Middle to Upper Paleolithic Transition in Central Europe: The Record from the Bükk Mountain Region. BAR International Series 693, Oxford. 175 pp.
- ^ Kadic, Ottocar. Ergebnisse der Erforschung der Szeletahöhle. na, 1916.
- ^ a b c "Szeletian". Archaeology Wordsmith. 20 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2020.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Oliva, Martin. "The Szeletian in Czechoslovakia." Antiquity 65, no. 247 (1991): 318-325.
- ^ Allsworth-Jones, Philip, 2004. The Szeletian revisited. Anthropologie (1962-), 42(3), page 292.
- ^ "Nouvelles données sur le Szélétien en Pologne". Repozytorium UR. Uniwersytet Rzeszowski. 2013. 16 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2020.
- ^ La Moravie il y a 10 000 ans. Actes du Colloque International de Nemours, 1988: Paléolithique moyen récent et Paléolithique supérieur ancien en Europe. Ruptures et transitions: examen critique des documents archéologiques, Mémoires du Musée de Préhistoire d'Ile de France, 3. Nemours: Ed. A.P.R.A.I.F. 1990. ss. 115-124, 4 fig.