Türk Tıp Tarihi Kurumu

Türk Tıp Tarihi Kurumu
Kuruluş	6 Ekim 1938
Tür	Sivil toplum kuruluşu
Merkez	İstanbul
Resmî site	TTK.org.tr

Türk Tıp Tarihi Kurumu, tıp tarihi ile ilgili alanlarda eğitim, araştırma ve yayın yapan kişi ve kurumlara destek sağlamak üzere 1938'de İstanbul'da kurulmuş bir dernektir.

6 Ekim 1938'de Ahmet Süheyl Ünver öncülüğünde İstanbul'da kurulmuştur. Tıp tarihi ile ilgilenenler arasında iletişim ve bilgi alışverişi sağlamak, tıbba hizmet edenlerin anısını yaşatmak üzere çalışmalar yapar. Dernek, kurulduğundan beri Uluslararası Tıp Tarihi Derneği (ISHM) nezdinde temsil edilmektedir. Tıp tarihi alanındaki bir süreli yayın olan olanYeni Tıp Tarihi Araştırmaları dergisi, 2005'teki 12. sayısından itibaren kurum tarafından yayımlanmaktadır.

Çalışmaları

Kurum, tıp tarihi ile ilgili uluslararası kongre ve toplantılara Türkiye'den katılım sağlamak, Ulusal Türk Tıp Tarihi kongrelerinin gerçekleştirilmesine katkı vermek; tıp tarihi alanında yayın yapan araştırmacıları desteklemek; tıp tarihi bakımından önemli yapılarla ilgilenip onarımlarına destek vermek; Türk tıbbına hizmet edenlerin anısına hatıra pulları çıkartılmasını, anma toplantıları yapılmasını, adlarının cadde, sokak ve kurumlara verilmesini sağlamak için çalışmalar yürütür. Kurum, 1978'den itibaren aylık tıp tarihi seminerleri düzenleme geleneğini sürdürür. 1980'den itibaren her yıl "50 yıl önce ölen hekimlerimizi anma toplantıları"nı gerçekleştirir.

Tarihçe

6 Ekim 1938 günü ilk toplantıyı yapan kurucular

1938'de Yugoslavya'da yapılan 11. Uluslararası Tıp Tarihi Kongresi'ne Türkiye'den katılan ve bir "Türk Komitesi" oluşturan katılımcılar, kongrede "her ülkede bir tıp tarihi derneği kurulması" kararının alınması üzerine aralarından Süheyl Ünver'i Türkiye'de bir tıp tarihi derneği kurmakla görevlendirmiştir. Kongrede Süheyl Ünver’in çizdiği, Dünya’yı üç defa devreden yılan simgesi, kurulacak kurumun rozeti ve mührü olarak kabul edildi.

Ünver'in yurda dönüşte 6 Ekim 1938 günü düzenlediği toplantıya katılan Besim Ömer Akalın, Akil Muhtar Özden, Hakkı Uzel, Fuat Kâmil Beksan, Feridun Nafiz Uzluk, Metine Belger ve İhsan Ünal, Süheyl Ünver ile birlikte derneğin kurucuları oldu. Yapılan seçimde birinci reisliğe Besim Ömer Akalın, ikinci reisliine Akil Muhtar Özden getiridi.

Kurumun ilk tüzüğünü Feridun Nafiz Uzluk hazırladı. Derneği kuruluşu 10 Ocak 1940 tarihinde resmen kabul edildi. Tıp Tarihi Kurumu Nizamnamesi adını taşıyan ilk tüzük yürürlüğe girdi. Tüzük, 1952, 1973 ve 1984'te değiştirildi.

II. Dünya Savaşı yıllarında düzenli toplanamayan kurum, 9 Şubat 1945 günü yapılan genel kuruldan sonra çalışmalarını düzenli bir şekilde sürdürdü. Derneğe 1938'deki ilk toplantıdan itibaren Türk Tıp Tarihi Kurumu denilmiştir. Ancak derneklerin adlarında Türk, Türkiye ve Atatürk kelimelerinin kullanılması 1973'te Bakanlar Kurulu iznine bağlanınca derneğin 1975 yılında yaptığı başvuru üzerine Tıp Tarihi Kurumu’nun adında "Türk" sözcüğünün kullanılmasına Bakanlar Kurulu kararıyla izin verildi. Derneğin mevcut amblemi aynı yıl Gönül Güreşsever (Cantay) tarafından çizildi.

Dernek, her genel kurulda Uluslararası Tıp Tarihi Derneği nezdinde kendisini temsil etmek üzere bir temsilci seçti. Süheyl Ünver 40 yıldan uzun süre temsilcilik görevini yaptı.

Türk Tıp Tarihi Kurumu, ilk kez 17-19 Şubat 1988 tarihlerinde İstanbul’da düzenlediği Birinci Türk Tıp Tarihi Kongresi’nden itibaren birçok ulusal ve uluslararası kongre düzenler ve kitaplar yayımlamıştır.

Kurum 2000’den itibaren, her altı ayda bir Türk Tıp Tarihi Kurumu Bülteni yayımlamayı sürdürür.Yeni Tıp Tarihi Araştırmaları, 2005'teki 12. sayısından itibaren Türk Tıp Tarihi Kurumu tarafından çıkarılmaktadır.

Yeni Tıp Tarihi Araştırmaları

Kurumun yayın organı olan Yeni Tıp Tarihi Araştırmaları’nın temeli 1986 yılına dayanır. 1986 yılında ilk kez Tıp Tarihi Araştırmaları adı ile H. Hüsrev Hatemi ve Nil Sarı editörlüğünde yıllık olarak yayımlanmaya başlanan dergi, 1993 yılında yayımlanan beşinci sayıdan sonra Hüsrev Hatemi ve Aykut Kazancıgil editörlüğünde çıkarıldı. Hatemi ve Kazancıgil dergiyi 1996 yılında yayımlanan altıncı sayıdan 2014 yılında basılan 18. sayıya kadar Tıp Tarihi Araştırmaları adı ile yayımladıktan sonra derginin adını Tıp ve Kültür Tarihi Araştırmaları olarak değiştirdi. Tıp ve Kültür Tarihi Araştırmaları’nın 2015-2022 yılları arasında 18/1-18/3 olarak numaralanan üç sayısı yayımlandı. Nil Sarı ise Tıp Tarihi Araştırmaları’nın editörlüğünden ayrılmasının ardından 1995 yılında Yeni Tıp Tarihi Araştırmaları adıyla bir dergi yayımlamaya başladı.

Yeni Tıp Tarihi Araştırmaları 2005’e kadar Sarı editörlüğünde 11 sayı yayımlandıktan sonra, yayımına Türk Tıp Tarihi Kurumu’nun yayın organı olarak devam etmesine karar verildi. Derginin 12-15. sayıları Ayşegül Demirhan, Erdemir Öztan Usmanbaş ve İbrahim Başağaoğlu’nun editörlüğünde 2010-2023 yıllarına ait 16-28. sayıları Gülten Dinç editörlüğünde yayımlandı. Dergi 29. sayısından itibaren Gülten Dinç ve Mesut Güvenbaş editörlüğünde çevrimiçi olarak yayımlanmaya başladı.

Başkanları

• Besim Ömer Akalın (06.10.1939 – 19.03.1940)
• Akil Muhtar Özden (19.03.1940- 12.03.1949)
• Rıza Tahsin Gencer (07.12.1949 – 16.03.1950)
• Cemil Topuzlu (18.12.1950 – 26.12.1956)
• Kazım İsmail Gürkan (26.12.1956 – 29.02.1972)
• A. Süheyl Ünver (05.04.1972 – 26.01.1977)
• Feridun Frik (31.01.1977 – 08.05.1984)
• Ekrem Kadri Unat (08.05.1984 – 20.04.1990)
• H. Hüsrev Hatemi (30.04.1990 – 14.04.2000)
• Nil Sarı (17.04.2000 – 29.04.2005)
• Ayşegül Erdemir Demirhan (29.04.2005 – 30.04.2009 ve 28.04.2011 – 10.04.2013)
• İbrahim Başağaoğlu (30.04.2009 – 28.04.2011 ve 10.04.2013 – 08.04.2015)
• Ayten Altıntaş (16.04.2015 – 22.05.2015)
• Nuran Yıldırım (22.05.2015 – 19.04.2017)
• Gülten Dinç (05.05.2017 – 2025 itibariyle devam ediyor).