Türkiye'de zorunlu askerlik

Türkiye'de zorunlu askerlik mevcuttur. Sadece Türkiye Cumhuriyeti doğumlu olan ve 20 yaşına gelmiş Erkek vatandaşlara zorunlu kılınan bir hizmettir. Günümüzde er olarak askerlik süresi 6 ay, yedek subay ve yedek astsubay olarak askerlik süresi 12 aydır. 26 Haziran 2019 tarihinde yürürlüğe giren yeni askerlik kanunu ile bedelli askerlik kalıcı hâle getirilmiştir. Buna göre bu ücreti ödemeyenler için zorunlu askerlik 6 aydır. Bedelli askerlik ücretini ödeyenlerden ardından acemi er olarak 1 aylık temel askerlik eğitimini tamamlamaları istenir, ardından askerlik hizmetlerini tamamlamış olurlar.

Yıllara göre Türkiye'de tam dönem zorunlu askerlik süreleri (ay olarak)
1924	1927	1935	1941	1945	1950	1963	1970	1984	1992	1993	1994	1995	2003	2014	2019-
Piyade ve nakliye: 18 Topçu, süvari, fenniye, otomobil, sanayi ve mızıka: 24 Jandarma: 36 Denizci: 60	18 Mızıka: 24 Jandarma: 30 Denizci: 36	18 Jandarma: 30	40	30	24 Jandarma: 30 Gümrük: 30 Denizci: 36	24	20	18	15	19	18 73/3 tertipler: 21	18	15	12	Er ve erbaşlar: 6 Yedek subay ve yedek astsubaylar: 12

Eğitim sebebiyle askerlik hizmetinin ertelenmesi

Lise, Mesleki ve Teknik Lise, Açık Lise ve Mesleki Eğitim Merkezi öğrencileri 22 yaşına girilen yılın sonuna kadar,

Önlisans veya Lisans düzeyinde Üniversite öğrencileri 28 yaşına girilen yılın sonuna kadar,

Yüksek Lisans öğrencileri 32 yaşına girilen yılın sonuna kadar,

Doktora öğrencileri 35 yaşına girilen yılın sonuna kadar,

Erteleme hakkına sahiptir. Mezun olana kadar, eğitim seviyesi aynı seviyede olan bir kurumda devam edildiği sürece askerlik hizmetlerini erteleyebilirler. Bu ertelemeler, mezun olmayanlar için aynı eğitim seviyesinde, mezun olanlar içinse daha yüksek bir eğitim seviyesinde devam edildiği ve yaş sınırı geçilmediği sürece yenilenebilir. Ayrıca, mezuniyet sonrası, istek halinde lise mezunu 3 yıl, üniversite mezunu 2 yıl, yüksek lisans mezunu 1 yıl süreyle erteleme yapabilir.

Yükseköğrenim gören kişilerde askerlik hizmeti

Yükseköğrenim (4 yıllık ve 2 yıllık üniversite) görmüş olanlar ise yedek subay (asteğmen) ve yedek astsubay (astsubay astçavuş) adayı olarak askerlik şubelerine müracaat ederler. Türk Silahlı Kuvvetlerinin o anki ihtiyacına göre kişi uzun dönem yedek subay veya yedek astsubay olarak 12 ay veya kısa dönem er olarak 6 ay ile askerlik görevlerini tamamlarlar.

Er olarak askerlik yaparken yükseköğrenim mezunu olunursa

Mezun olunduğunda birlik komutanına dilekçe ve taahhütname ile müracaat edilir. Gerekli prosedürler tamamlandıktan sonra geçici olarak terhis olunur ve askerlik şubeleri tarafından yedek subay aday adaylarının tabi olduğu işlemler yapılır. Bu işlemler neticesinde;

1. Kısa dönem askerlik yapmasına karar verilirse;

• Geçici terhis olunmadan önceki askerlik süreleri 6 aydan fazla ise derhal terhis edilir.
• Süre 6 aydan az ise 6 aya tamamlayacak kadar daha askerlik yapılır ve terhis olunur.

2. Yedek Subay olarak askerlik yapılmasına karar verilirse; geçici terhis olunmadan önce yapılan askerlik hizmeti yanar ve 12 ay boyunca yedek subay olarak askerlik yapar.

Ölen askerlerin yakınlarının askerlik durumu

Şubat 2009 tarihinde çıkarılan bir yasa ile, askerlik yaparken, "terörle mücadele kapsamında" ölen yükümlülerin çocukları ile kardeşlerinin tamamı, istekli olmadıkça askerliğe alınmamakta, askerlik yapmakta olanlar ise terhis edilmektedir.

Bu yasaya göre, askerlik hizmetini yerine getirirken herhangi bir nedenle ölen, kaybolan veya malul olanların kardeşlerinden biri, istekli olmadıkça silah altına alınamaz.

Ölen askerin ebeveynleri ölü ise ya da bir anlaşmaya varamıyorlarsa; öncelikle silah altında olan kardeşi varsa, istekli olması halinde terhis edilir. Silah altında kardeşi yoksa veya silah altında olan kardeşi terhis olmak istemezse, askerlik hizmeti sırası gelen ilk kardeş, istekli olmadıkça askerliğe alınamaz.

Bedelli askerlik

Ana madde: Bedelli askerlik

Bedelli askerlik, 1 aylık askerlik hizmetidir. Ocak 2025 itibarıyla, 243.013,44 TL ücret karşılığında yapılır. Dövizle askerlik ile aynı ücret verilir fakat bedelli askerlikte 1 aylık acemi er olarak kışla hizmeti şartı vardır. Sadece 2011 ve 2014 yıllarında kışla şartı olmaksızın sadece ücret karşılığında yapılmıştır.

Dövizle askerlik

Ana madde: Dahte

Oturma veya çalışma iznine sahip olarak; işçi, işveren sıfatıyla veya bir meslek ya da sanatı icra ederek, Türkiye'de geçirdikleri günler hariç en az üç yıl (365*3=1095 gün) yabancı ülkelerde (veya yabancı gemilerde) bulunan ve fiilen çalışan T.C. vatandaşları, askerlik bedelini (Ocak 2025 itibarıyla, 243.013,44 TL peşin ödeyerek) dövizle ödeyerek, herhangi bir askerlik hizmeti yapmadan terhis olurlar. Dövizle askerlik için kışla zorunluluğu olmayıp, MSB web sitesinde uzaktan eğitim görülmektedir. Bu hak aynı zamanda yurtdışında en az 3 sene ikamet etmiş olan çift vatandaşlığa sahip T.C. vatandaşlarına da tanınır.

Askerlik hizmetlerinin karşılaştırılması

Askerlik Hizmeti	Hizmet Süresi	Devlete Ödenen Ücret (TL)
Yedek subay ve yedek astsubaylar	12 ay	Yok
Er ve erbaşlar	6 ay	Yok
Bedelli Askerlik (2018 ve sonrası)	1 ay	243.013,44 TL (Ocak 2025)
Dövizle Askerlik	Yok	243.013,44 TL (Ocak 2025)
Kışlasız Bedelli Askerlik (2011 ve 2014)	Yok	(2011): 30.000 TL / (2014): 18.000 TL

Kışlasız bedelli askerlik talepleri ve kanun teklifi

2011 ve 2014 senelerinde kışlasız bedelli askerlik uygulanması, kışla şartı gerektirmeyen ve halen uygulamada olan Dövizle Askerlik, aynı zamanda 2018 genel seçimlerinden önce kışla şartı olmayan bir bedelli askerlik sistemi vadedilmesi gibi faktörler, sonraki yıllarda bedelli askerlikteki kışla şartının kaldırılması için vatandaşların taleplerinin artmasına yol açtı. 2020 yılından beri birçok milletvekili, kışlasız bedelli askerlik düzenlemesi yapılması için çağrılarda bulundu. 2023 ve 2024 yıllarında bazı milletvekilleri, Türkiye Büyük Millet Meclisinde, Millî Savunma Bakanı'na bedelli askerlikteki kışla şartının kaldırılması hakkında soru önergesi verdi.

DEVA Partisi Mersin Milletvekili Mehmet Emin Ekmen, bedelli askerlikteki kışla şartının tamamen kaldırılması için kanun teklifini 1 Ekim 2024 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisine sundu. Kanun teklifi, 2 Ekim 2024 itibarıyla Millî Savunma Komisyonunda değerlendirme aşamasındadır.

Zorunlu askerliğin ekonomik etkileri

Türk İktisat Profesörü ve TCMB Başkan Yardımcısı Cevdet Akçay, zorunlu askerliğin her zaman bir ülke için net bir refah kaybıyla sonuçlandığını, çağdaş çoğu ülkenin bu uygulamanın ekonomiye maliyetini görebildiği için Zorunlu Askerlik sistemlerini kaldırdıklarını belirterek, siyasetçilerin zorunlu askerlik konusunu objektif ve mantıksal argümanlara dayalı olarak tartışmadığını belirtmiştir. Akçay ayrıca şunları söylemiştir: "Bir taraf Zorunlu Askerliğin ekonomimiz için net bir kayıp olduğunu söyleyerek kaldırılması gerektiğini söyleyebilir. Diğer taraf ise ekonomiye etkisine rağmen destekleyip gerekçelerini açıklayabilir ama böyle bir tartışma yok. Bizim ülkemizde bu konuşulmuyor bile."

Profesyonel orduya geçiş

Meclis partilerinden DEVA Partisi, zorunlu askerliğin ve bedelli askerliğin bir arada uygulanmasını sona erdirerek, zorunlu askerliğin olmadığı tam profesyonel orduya geçilmesini hedeflediklerini belirtmiştir.

Ayrıca bakınız

• Bedelli Askerlik
• Vicdani ret
• Zorunlu askerlik