Türkiye'nin Kalbi Ankara
| |
Filmin sansürsüz tam hâli. | |
| Yönetmen | Sergey Yutkeviç Lev Arnstam |
|---|---|
| Senarist | Lev Oskaroviç Arnstam Sergey Yutkeviç |
| Müzik | Ekrem Zeki Ün Cemal Reşit Rey İ. Volk (operatör) |
| Görüntü yönetmeni | Josef Martov Vladimir Rapoport |
| Cinsi | Sinema filmi |
| Türü | Belgesel |
| Renk | Siyah-beyaz |
| Yapım yılı | 1934 |
| Süre | 56 dakika |
| Ülke |  Sovyetler Birliği |
| Dil | Rusça, Türkçe |
Türkiye'nin Kalbi Ankara (Rusça: сердце Турции / Serdtse Turtsii), 1934 Sovyetler Birliği yapımı siyah beyaz belgesel filmdir.
1933 yılında Türkiye Cumhuriyeti'nin 10. kuruluş yıldönümü dolayısıyla Atatürk'ün isteği üzerine Sovyetler Birliği'ne ısmarlanan ve bir yıl sonra da yapımı tamamlanan filmin yönetmeni Sergey Yutkeviç'tir.[1] Türk Kurtuluş Savaşı'nda Sovyetler Birliği-Türkiye ilişkilerinden de bahsedilir.
Filmin yapısı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Belgesel, Sovyetler Birliği Milli Savunma Bakanı Kliment Voroşilov’un başkanlığını yaptığı bir Sovyet delegasyonunun Türkiye'nin Moskova büyükelçisinin eşliğinde vapurla önce İzmir sonra da İstanbul'a gelişleri sırasında halk tarafından coşkulu karşılanış görüntüleriyle başlar. Ardından bozkırın ortasında henüz inşa hâlindeki başkent Ankara’ya ilişkin görüntüler yer alır. Filmin Ankara bölümü görüntülerinde ağırlıklı olarak onuncu yıl kutlamaları vardır. Anadolu bozkırının dört bir yanından Ankara’ya doğru yürüyen izciler, askerler, gaziler, köylüler, hipodromdaki coşkulu geçit resmi, ayrıca Atatürk, İsmet İnönü ve Fevzi Çakmak da görüntülenir. Kurtuluş Savaşı sırasında Türkiye-Sovyetler Birliği dayanışmasının da vurgulandığı filmin ara yazıları Rusça'dır.[2] Ham hali 134 dakika olan filmin kurgusu Moskova'da yapılmış ve kurgu sonrası filmin süresi 56 dakikaya inmiştir.[3]
Yasaklanması
[değiştir | kaynağı değiştir]Çekildikten sonra uzun yıllar arşivlerde kalan film 10 Kasım 1969'da, Atatürk'ün ölümünün 31. yılı münasebetiyle TRT Program Daire Başkanı Mahmut Tali Öngören tarafından arşivden çıkartılarak yayına verilmişti. Belgesel tam televizyonda gösterildiği sırada dönemin TRT Genel Müdürü Adnan Öztrak tarafından bir gece baskınıyla yayından kaldırılmış, Mahmut Tali Öngören de görevinden alınmıştı (nöbetçi yapımcı ise Adem Yavuz'du). Yasaklanma gerekçesi filmde komünizm propagandası yapılması ve Türkiye'nin çok yoksul gösterilmesiydi.
Kimi kaynaklara göre bu olay yanlış bilgilendirme ve önyargı sonucunda meydana gelmiştir.[kaynak belirtilmeli] Adnan Öztrak'ın filmi sonuna kadar izlemediği ortaya çıkmıştır.[kaynak belirtilmeli] Film 10 Kasım 1970'te yine TRT Ankara Televizyonundan tümüyle yayınlanmış ve bu dönemde herhangi bir tepki doğmamıştır.[4]
Ardından geçen sürede film tekrar gösterilmemiştir. Ağustos 2008'de "Türkiye'nin Kalbi Ankara" belgeseli Çankaya Köşkü'nün resmi internet sitesine koyulmuştur ve 2009'da Türkiye Cumhuriyeti'nin 86. kuruluş yıldönümü dolayısıyla medya kanalıyla filmin sitedeki varlığı daha geniş kitlelere duyurulmuştur.
Film müziği
[değiştir | kaynağı değiştir]Jenerikte belirtildiği üzere "Türkiye'nin Kalbi Ankara" filminin Türk bestecileri arasında Ekrem Zeki Ün ve Cemal Reşit Rey de vardır. Filmin müziklerini Leningrad Filarmoni Orkestrası'nın yanı sıra Ankara Konservatuvarı Orkestra ve Korosu seslendirmiştir. Ses operatörü İ. Volk'tur. Filmde ayrıca İstiklâl Marşı'nın yanı sıra Enternasyonal Marşı da birkaç kez işitilir.
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Yapım aşamasında Reşat Nuri Güntekin ve Fikret Adil'in de katkıda bulunduğu filmin çekimleri sırasında Atatürk'ün otomobili, Onuncu Yıl Nutku'nu kaydetmeye hazırlanan belgeselcilerin kameralarına ait ses kablolarının üzerinden geçerek onları parçalamıştı. Bu kazadan sadece Yutkoviç'in kameraları zarar görmemişti. Zarar gören kabloların tamiri kısa sürede mümkün olmadığından Atatürk'ün nutkunun sesli görüntüleri sadece "Türkiye'nin Kalbi Ankara" filminde tespit edilebilmişti.[3]
Erişim
[değiştir | kaynağı değiştir]- "Türkiye'nin Kalbi Ankara" filmi Cumhurbaşkanlığı Arşivi'nin izni ve İstanbul Araştırmaları Vakfı'nın katkılarıyla NTV Tarih dergisi tarafından video CD haline getirilmiş ve derginin Ağustos 2010 sayısıyla birlikte dağıtılmıştır.
- Filme Ağustos 2008 tarihinden bu yana sansürlü hâliyle Cumhurbaşkanlığı web sitesinden ulaşmak mümkündür.[5]
- 2019 yılında Sinematek Türkiye tarafından sansürsüz kopyası yayımlanmıştır.[6]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Sergei Yutkevich" (İngilizce). imdb.com. 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2009.
- ^ "İşte Atatürk'ün yasaklı Ankara belgeseli". ntvmsnbc.com. 24 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2009.
- ^ a b Tarih, NTV (8 Ağustos 2010). "Türkiye'nin Kalbi Ankara". NTV Tarih. ss. Sayfa 3.
- ^ Öngören, Mahmut Tali (1985). Sinema Diye Diye. Kalem Yayıncılık. ss. sayfa 110.
- ^ "T.C.CUMHURBAŞKANLIĞI : Video Galerisi". tccb.gov.tr. 27 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2022.
- ^ Özdemir, Önder (29 Haziran 2019). "Türkiye'nin Kalbi Ankara-1934". Sinematek. 27 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2022.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- IMDb'de Türkiye'nin Kalbi Ankara
- Türkiye Cumhurbaşkanlığı sitesinde film 14 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Sinematek arşivinden sansürsüz kopya 10 Kasım 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
| Filmler |  | |
|---|---|---|
| Şirketler | ||
| Kişiler | ||
| Ödül ve etkinlikler |
| |
Sergey Yutkeviç filmleri | ||
|---|---|---|
Radyoyu Ver! (1925) • Dantel (1928) • Kara Yelken (1929) • Altın Dağlar (1931) • Karşı Plan (1932) • Türkiye'nin Kalbi Ankara (1934) • Seçmen Oy Verecek (1937) • Madenciler (1937) • Tüfekli Adam (1938) • Sverdlov (1940) • Savaş Almanağı Filmi No 7 (1941) • Şveyka Savaşa Hazırlanıyor (1952) • Şveyka'nın Yeni Maceraları (1943) • Selam Moskova! (1945) • Svet nad Rossiyey (1947) • Üç Toplantı (1948) • Przevalski (1951) • Büyük Savaşçı Skanderbeg (1953) • Othello (1955) • Lenin Hakkında Öyküler (1957) • Banyo (1962) • Lenin v Polşe (1965) • Kısa Bir Hikaye İçin Konu (1969) • Mayakovski Gülüyor (1975) • Lenin Paris'te (1981) |  | |
- 1934 çıkışlı filmler
- Sovyetler Birliği siyah-beyaz filmleri
- Sovyet tarihî filmleri
- Sovyetler Birliği propaganda filmleri
- Rusça filmler
- 1930'larda Türkçe filmler
- 1930'larda belgesel filmler
- Ankara ilinde çekilmiş filmler
- Konusu Ankara'da geçen filmler
- Sergey Yutkoviç'in senaryosunu yazdığı filmler
- Lev Oskaroviç Arnstam'ın senaryosunu yazdığı filmler
- Josef Martov'un görüntülediği filmler
- Vladimir Rapoport'un görüntülediği filmler
- Sergey Yutkoviç'in yönettiği filmler
- Sovyetler Birliği-Türkiye ilişkileri