TIR

TIR (Fransızca: Transports Internationaux Routièrs, Türkçe çevirisi: Uluslararası Karayolu Taşımacılığı), Birleşmiş Milletler bünyesindeki Uluslararası Nakliyat Birliği (IRU) tarafından 15 Ocak 1959 tarihinde Cenevre'de imzalanan bir anlaşma. Bu anlaşma 11 ülke (Avusturya, İsveç, Portekiz, Bulgaristan, Finlandiya, Macaristan, Fransa, Malta, İsviçre, Tunus ve Yugoslavya) arasında imzalanan birleşik taşımacılığına (kara yolu, demiryolu, havayolu, denizyolu) ve konteyner kullanılmasına izin veren bir sözleşmedir.

Uygulamada bu anlaşmaya dahil ülkelerin kara yolu vasıtaları, vasıtada yüklü bulunan gümrüklü eşyanın cinsini, miktarını, mahiyetini belirten bir TIR karnesiyle yine vasıtanın belli yerlerine takacakları TIR plakaları taşırlar. TIR karnesinde belirtilen ve vasıtada yüklü bulunan eşyanın gümrük kontrolü mahreç ülkede yapılmakta, varış noktasına kadar güzergahta bulunan ülkelerin gümrüklerinde sadece harici kontroller (şüpheli durumlar hariç) yeterli olmaktadır.

Bu buluş ülkelerarası ticari eşya nakliyatını çok kolaylaştırmış ve hızlandırmıştır. Aranan tek husus, TIR plakası taşıyacak kamyon ve konteynerlerin sözleşmeye bağlı teknik şartnamede belirtildiği şekilde eşyayı koruyucu teçhizatı havi olmasıdır.

Türkiye'de bu hususun tespiti ve Uygunluk Belgesinin verilmesi, TIR sözleşmesinin tatbiki ve kontrolü gümrük idarelerince yapılmaktadır.

TIR kamyonlarının taşıdıkları yüklerin vergileri hususunda, muhtemel kayıplara karşı tazmini açısından, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, kefil kuruluş olarak, uluslararası görev yapmaktadır.

TIR sözleşmesinde, bu kolaylığı kötüye kullanacak, kaçak mal taşıyanlarla ilgili cezai hükümler mevcutsa da Türkiye sözleşmenin bu hükümlerini imzalamamış, bu gibi durumlarda kendi mevzuatını uygulayacağını üye ülkelere bildirmiştir.