Taboritler
Taboritler (Çekçe: táboriti), Orebitler gibi, Hussitlerin radikal ve özellikle saldırgan kanadına mensup bir koludur.
1420'de yaklaşık 4.000 kişiyle güney Bohemya'da Tábor kasabasını kurmuşlardır. Burada ilk Hıristiyan kilisesinin modeline göre yaşamak istemişlerdir. Törenselliği, rahipliği ve rahip kıyafetlerini kabul etmeyen Taboritler, kutsal emanetlerin ve imgelerin kutsanmasını, azizlere saygı gösterilmesini, yemini, ruhani makamı, orucu ve günah çıkarma gibi bazı ayinleri de reddettiler, ancak vaftizi ve Rab'bin Sofrası'nı kabul ettiler. Orebitlerin aksine, Roma Katolik Kilisesi ile temas kurmayı tamamen reddetmemişlerdir.
Hussit savaşları
[değiştir | kaynağı değiştir]Hussit Savaşları'nda Taboritler bazı önemli zaferler elde etti. Trocnov'lu soylu Jan Žižka (1360-1424) Taboritlerin ve Orebitlerin ortak ordusunun lideri olarak bu zaferlerde önemli bir rol oynamıştır. Onun halefleri olan Taborit Andreas Prokop ve Klumtschan'lı Matthias Louda da başarılı komutanlardı. Ilımlı Utrakistler Katolik Kilisesi'nin himayesine geri dönmesiyle imparatorluk birlikleriyle ittifak halinde, Taborit ve Orebit güçlerine karşı galip geldiği Lipany Muharebesi 30 Mayıs 1434'te gerçekleşti. Burada alınan yenilgi sonucu Hussitlerin nüfuzları kırıldı. Rosenberg'li Aldrich II, 1435 yılında Hussit Savaşları'nın son savaşında Taboritleri Křec'te yenilgiye uğrattı. Sonuç olarak, neredeyse 20 yıl süren savaşlar sona erdi.
Teoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Taboritlerin teolojik-teorik temeli Matta İncili'ydi. Taborlular İsa'nın başkalaşımını Mt 17:1-12 ayetlerinde anlatıldığı gibi isimsiz bir dağa, yani Tabor Dağı'na dayandırmaktadırlar.
Dahası, Taborlular rahiplerin bile sade kıyafetler giydiği basit bir yaşam tarzına sahiptiler. Kıyamet öngörüleri ve önsezilerine dayanarak, "Mesih'in yeryüzündeki krallığının" yakında kurulmasını ve bunu takip eden Mahşer'i bekliyorlardı.
Beyaz Dağ Savaşı'ndaki yenilgiden sonra, Tabor öğretisinin müritleri ancak gizlice bir araya gelebildi. Çoğu yurtdışına, özellikle de dini hoşgörüye sahip Alman şehirlerine kaçtı. Bohemya ve Moravya'da bazı cemaatler anti reformcuların ve komşu devletlerin zulmüne rağmen varlıklarını sürdürdü.
Bir İmparatorluk fermanından sonra, cemaatlerin 1816'dan itibaren Bohemya ve Moravya kökenli ülkelerde "Unitas fratrum" (Kardeşlik Birliği, Çekçe: Jednota Bratrská) adı altında resmi olarak faaliyet göstermelerine de izin verildi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Norman Cohn: Das Ringen um das Tausendjährige Reich. Revolutionärer Messianismus im Mittelalter und sein Fortleben in den modernen totalitären Bewegungen. Francke, Bern 1961; darin das Kapitel „Der Anarcho-Kommunismus in Böhmen“, S. 199 ff. Mehrere ab 1988 auch mit deutschem Titel veränderte Neuauflagen: ISBN 3-499-55472-0 (1988), ISBN 3-451-04638-5 (1998) und ISBN 3-86756-032-3 (2007).
- Ralf Höller: Der Kampf bin ich. Rebellen und Revolutionäre aus sechs Jahrhunderten. Aufbau Verlag, Berlin 2001, ISBN 3-7466-8054-9; darin S. 11–38: Jan Žižka.
