Takvîm-i Vekâyi

Takvim-i Vekayi, Sayı 1831, Osmanlıca

Takvim-i Vekayi (Osmanlıca: تقویم وقایع‎), Osmanlı İmparatorluğu sınırları içinde 11 Kasım 1831'de yayımlanmaya başlanan ilk Osmanlı Türk resmî gazetesidir.

Haftalık olarak Osmanlı Türkçesi dışında; Arapça, Ermenice, Farsça, Fransızca, Rumca baskıları da yayımlanan bir gazeteydi. Resmî ilânlar ve gayriresmî duyurular dışında, iç ve dış gelişmelere ilişkin haberler de basılmaktaydı.

Takvîm-i Vekâyi, resmî bir gazete olması dolayısıyla makaleler esas olarak devletin görüşlerini yansıtıyordu. 1860'tan itibaren yalnızca resmî duyurular ve kabul edilen yasa metinleri yayınlandı.

Kuruluşu

1828'de Mısır'da Vekâyi-i Mısriyye yayınlanmaya başlamıştı. Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa tarafından Türkçe ve Arapça olarak bastırılan bu yayın organı, Mısır'ın Osmanlı Devleti'ne karşı etkin bir propaganda aracı olarak meydana çıkmıştı. Sultan II. Mahmut ve Bab-ı Âli, yürütmekte oldukları merkeziyetçi reformlar çerçevesinde devlet idaresinin sesini daha etkin olarak duyurabilmek amacıyla resmî bir gazetenin yayınlanmasını gerekli bulmaktaydılar. Bu amaçla daha önceden İzmir'de yerel Fransızca gazete yayınlamış olan Alexandre Blacque ile anlaşmak suretiyle resmî bir gazete çıkarma kararı alındı. 11 Kasım 1831'de Takvîm-i Vekâyi yayın hayatına başladı.

Takvîmhâne-i Amire

Yeni gazetenin basımı için Bâb-ı Seraskerî'ye yakın olan semtlerde geniş bir yerin gerekliliğinden dolayı Tab'hâne civarında eski Bursa mütesellimi kapıcıbaşı Mûsâ Ağa'nın konağı satın alınarak matbaa haline döndürülmüştür. Takvîm-i Vekâyi'in ilk sayısının basıldığı tarih olan 1 Kasım 1831'den beş gün sonra Takvîmhâne'yi ziyaret eden James Ellsworth De Kay matbaa binası için “Serasker Pasa’nın sarayının yakınlarında ve şu an kullanılma amacına uygun olarak inşa edilmiş. Geniş bir tesis ve her açıdan eksiksiz ve kullanışlı olması için hiçbir masraftan kaçınılmadığı görülüyor. Ana girişte görev yapan nöbetçi, yazılı izne sahip olmayanların geçmesine izin vermiyor; en azından biz kapıda göstermek için böyle bir geçiş izni aldık. Fransızca ve Türkçe baskı odaları ayrıydı ve genellikle Türk dizgiciler çalıştırılıyordu…” şeklinde değerlendirmede bulunmuştur.

Kapanışı

II. Abdülhamid devrinin büyük bir kısmında Takvîm-i Vekâyi yayınlanmadı. İlk yayın kesintisi 1878 yılında oldu ve 1891'e kadar sürdü. 1891'de yeniden çıkmaya başlayan Takvîm-i Vekâyi'nin basımı, 1892'de yeniden durduruldu. 1908 Jön Türkler sonrasında yeniden yayın hayatına geçti. Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra Takvîm-i Vekâyi'nin görevini Resmî Gazete devraldı.

Ayrıca bakınız

• Moniteur Ottoman

Kaynakça

• Takvim-i Vekayi, "Belgeler", Prof. Dr. Nesimi Yazıcı, Gazi Üniversitesi Yayını, Ankara, 1983