Tercümân-ı Hakîkat
Tercümân-ı Hakîkat (Osmanlıca: ترجمان حقيقت), Osmanlı İmparatorluğu döneminde, İstanbul'da 1878-1921 yılları arasında yayınlanan günlük gazete.
II. Abdülhamid devrinde yayınlanan en önemli gazete olan Tercümân-ı Hakîkat; roman yazarı Ahmed Midhat Efendi tarafından kuruldu. Başlangıçta yazıların çoğunu Ahmed Midhat Efendi kaleme alıyordu. Okuma alışkanlığı kazandırma ve eğitme amacını güden ansiklopedik bir gazete idi. Birçok ünlü Osmanlı gazetecisinin yetişmesinde önemli bir rol oynadı. İlk sayısı 26 Haziran 1878'de yayımlandı. Ahmed Midhat'ın 1913 yılında ölümünden sonra gazete el değiştirdi, son sayısı 11 Şubat 1921'de yayımlandı.
Edebiyat eki
[değiştir | kaynağı değiştir]Tercümân-ı Hakîkat gazetesi, okuyucularına çok ciddî bir edebiyat mecmuasını ilâve olarak verdi. 1883-1885 yılları arasında gazetenin edebiyat ekini Ahmed Midhat'ın damadı Muallim Naci yönetti. Ancak eski edebiyat geleneğine bağlı olan Muallim Naci; bu konuda Ahmed Midhat'tan ihtar alınca gazeteden ayrıldı.
Tefrika Romanlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Tercümân-ı Hakîkat gazetesinde başta Ahmed Midhat Efendi'nin romanları olmak üzere çok sayıda roman tefrika edilmiştir. Bunlardan bazıları şunlardır:
- Fransız polisiye yazarı Emile Gaboriau'nun “Orcival Cinayeti” adlı romanı; Ahmed Midhat'ın çevirisiyle 1883'te tefrika edildi. Bu roman, Türkçede yayınlanan ilk çeviri polisiye romanlardan birisidir.[1]
- Ahmed Midhat'ın kaleme aldığı ve Türk edebiyatının ilk telif polisiye roman olan “Esrâr-ı Cinâyât”, 1893'te tefrika edildi.[1]
- Hüseyin Rahmi’nin “Şık” adlı ilk büyük romanı 1886’da tefrika edildi ve ardından romancı, maaşlı olarak gazetede çalışmaya başladı.
- Aleksandr Puşkin’in “Kar Fırtınası” adlı uzun öyküsü; Madam Gülnar’ın (Kontes Lebedeva) çevirisi ile 1890’da birkaç bölüm halinde tefrika edildi.[2]
- Fatma Aliye ile Ahmed Midhat’ın birlikte kaleme aldıkları “Hayal ve Hakîkat” adlı aşk romanı 1891’de tefrika edildi.
- 1892 yılının Şubat ayında Rus romancı Tolstoy’un “Familya Saadeti” adlı yapıtı yayınlandı.[2]
Yayın hayatına Tercüman-ı Hakikat'te başlayan yazarlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Hüseyin Rahmi, ilk eseri Şık Tercüman-i Hakikat'te yayınlandıktan sonra Ahmet Mithat’tan gördüğü destekle yazarlığı meslek edindi.[3]
- Ahmet Rasim, yazarlığa Ahmed Midhat Efendi’nin teşvikiyle başladı. İlk olarak Tercüman-ı Hakikat gazetesinde Fransızcadan yaptığı bir tercümesi yayınlandı. 21 yaşında Tercüman-ı Hakikat’in yazar kadrosuna katıldı.[4]
- Esat Mahmut Karakurt, yayın hayatına 19 yaşında Tercüman-ı Hakikat’de başladı.[5]
- Halit Ziya’nın ilk mensur şiir denemesi olan “Aşkımın Mezarı” başlıklı metin, gazetede Muallim Naci'nin "Mezarda aşk aramak, meyyitte can aramaya benzer." eleştirisiyle birlikte yayımlandı.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Tercüman-ı Ahvâl (1860-1866)
- Tercüman-ı Hakikat (1878-1921)
- Hadiselere Tercüman (1955-1961)
- Tercüman (1961-1995)
- Dünden Bugüne Tercüman (2003-2005)
- Halka ve Olaylara Tercüman (2003-2010)
- Halka Tercüman (2008-günümüz)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Üyepazarcı, İlk Polisiye[ölü/kırık bağlantı]
- ^ a b "Doç. Dr. Türkan Olcay, Cumhuriyet Dönemi Öncesinde Rus Edebiyatından Türkçe'ye Yapılan Çeviriler Ceviribilim.com sitesi". 8 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2010.
- ^ "Aysel Aslantürk, Biyografi:Hüseyin Rahmi, Duşle Edebiyat Dergisi". 30 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2010.
- ^ Ahmet Rasim, Edebiyatsanat.com Yazar Sayfası[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Senem Timuroğlu Bozkurt, Esat Mahmur Karakurt'un Roman(s)larında Erkek Kahramanlar, Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Temmuz 2006" (PDF). 26 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Kasım 2010.
